Robo Sapiens

Had een afspraak in De Mandarijn van de week, de kleine literaire boekhandel te Gorinchem. Gevestigd in een stokoud lief pand. Het was tegen half zes, het was al donker, het motregende en alle winkels gingen dicht. Ik kon de winkel eerst niet vinden, stuitte wel vanzelf op de grote boekhandel van Vijfzinnen, die deze week definitief haar deuren sluit en had ruim zicht op het uitruimen van de laatste kasten. Daarna liep ik zo voorbij aan de collega-boekwinkel voor literatuuradepten, midden in de Gorinchemse Kalverstraat, maar zonder modern retailconcept.

Voor iemand die regelmatig de grote Amsterdamse boekhandels afschuimt is het onbegrijpelijk dat zo'n kleine boekwinkel ook kan bestaan. Er staan voor mijn gevoel hoogstens honderd boeken. Máár: allemaal pareltjes. Ik koop lang niet bij elk boekhandelsbezoek wat, want ik wil graag alles hebben, er is geen plaats meer in mijn kasten en wat kies je dan? Hier koos ik zonder nadenken De stenen goden van Jeanette Winterson (foto). Gewoon, de nieuwe Winterson.

Dat heb ik regelmatig, dat ik in een boekwinkel met 'eentjes' door kooplust bevangen word, eerder dan in winkels met stapels. Vakmatig ben ik geneigd de eentjeswinkels met enig leedwezen te beschouwen: zo werkt dat commercieel toch niet..., maar ik ben wel precies het type klant dat onmiddellijk omgaat voor de strenge selectie van de literatuur- en kunstminnende boekverkoper.

Wonderlijk boek, dit De stenen goden. Science fiction-achtig lijkt het. Had ik bij het kopen niet eens opgemerkt. Ik houd helemaal niet van science fiction, dat verwacht je niet in zo'n winkel en al helemaal niet van Winterson. Maar ik ben inmiddels op pagina tachtig en ik ben inmiddels gegrepen. Het is een uitvergroting van de technologische, medische, cosmetische en politieke ontwikkelingen van onze planeet en maatschappij. Een wereld waar de vrouwen zich op de leeftijd van 24 jaar laten fixeren en de mannen op 45. En die willen nu geen vrouwen van 24 meer, maar liever van 13.

Het zou Winterson niet zijn als het niet ook prachtig over liefde en erotiek zou gaan. Hoofdpersoon Billie (v) gaat als proefpersoon naar een andere planeet, om daar uit te zoeken of er leven mogelijk is en wordt onderweg verliefd op een een robot die erg op een mens lijkt, vrouwelijke 'robo sapiens'.

'I hate science fiction', zegt Winterson in een interview in New Scientist. 'But good writers about science, such as Jim Crace or Margaret Atwood, are great. They take on science because it's crucial to our world, and they use language to give energy to ideas.' En energie geven doet ze. Ontregelen. Misschien spreekt wat ik schrijf nog niet aan, maar toch: ik kan het aanbevelen, zeker aan Winterson-adepten.

Leuk om te memoreren (niet dat het er in dit kader verder toe doet) dat op de uitverkooptafel van deze winkel een reeds lang uitverkocht boekje door mijzelf geschreven lag, uit 1993: De verrukkelijke kunst van het verhaal. Leven en werk van Willy Corsari. Het was al vier keer afgeprijsd, nu kostte het nog 1,50. De boekverkoopster gaf het mij cadeau...

Volkskrant-recensie Winterson