De leugen

Terwijl in Eindhoven en op tv Feijenoord met 10-0 verliest van PSV zijn wij naar 'De Leugen' van Robert Oey over de affaire Ayaan Hirsi Ali in 2006. Het is fijn als af en toe mensen roepen: Ga je mee, dan kom je nog eens ergens. De film draait om 18.15 uur in Het Ketelhuis waar ook Cinekid-festival aan de gang is, waardoor we tussen honderden hongerige assertieve Amsterdamse kindertjes terechtkomen, maar soit. Anders hadden we Feijenoord zien verliezen. Was dat een fijne avond geweest?

'De leugen' is een reconstructie van de affaire rondom de asielprocedure van Ayaan Hirsi Ali, die tot de val van kabinet-Balkenende II leidde. De aandacht van de film wordt vooral getrokken door de vorm. De affaire ging over het feit dat Hirsi Ali toen ze voor het eerst in Nederland kwam een valse naam had opgegeven, een feit dat ze nooit verdonkermaand had, maar dat door een uitzending van Zembla opeens op de politieke agenda verscheen. Het gaf de toenmalige minister Rita Verdonk de kans om te demonstreren dat ze haar rug recht kon houden. Hirsi Ali vertrok, liet iedereen in het stof achter, en is inmiddels een wereldster.

De hoofdpersonen (Ayaan Hirsi Ali, Rita Verdonk, Femke Halsema, Hilbrand Nawijn) worden op filmisch interessante locaties neergezet en kijken terug op de affaire. In ‘De leugen’ haalt niemand zonder kleerscheuren de eindstreep. Ayaan Hirsi Ali wordt neergezet als een overlever en een politieke opportunist, de VVD als een partij die worstelde met zichzelf, en haar beste vriendin in de Kamer (Halsema) als iemand die zich gebruikt voelde na afloop. 

Het is een bijzondere film. Dat wel. Het is niet echt een reconstructie. Het is niet echt feitelijk. Je weet soms niet wie wie is en waarom en hoezo en hoe zat het ook al weer. Als ‘gevoelsfilm’ is De leugen geslaagd, maar analytisch schiet de film ernstig tekort, ook omdat belangrijke spelers nergens te bekennen zijn. Het is geen onvergetelijke film. Maar toch wel de moeite waar om te zien. Als experiment. Als ontregelaar. Hilbrand Nawijn breed in beeld, Verdonk zingend, het zijn wel heel opmerkelijke beelden en geluiden. Zo lang is het nog niet geleden, maar je weet alle fragmenten uit deze recente geschiedenis en nog van uur tot uur.