Elkaar in de ziel kijken

Mirjam maakt me attent op een filmpje over de kunstenares Marina Abramović. Voor wie haar niet kent; zij is een Servische kunstenares op het gebied van video en performance. Zelfbeschadiging en uitputting waren lange tijd kenmerkend voor haar performances. Abramović: 'De meeste mensen ontwijken wat ze als bedreigend of onbekend ervaren. Door zulke dingen juist wèl te doen stel je jezelf open voor nieuwe ervaringen. We hoopten met onze performances ons publiek ook door die opening te duwen.' 

Van 1976 tot 1988 werkte ze samen met de kunstenaar Ulay, met wie ze ook samenleefde. Het doorstaan van langdurige lichamelijke pijn was onderdeel van hun werk. Bij alles stelden ze hun fysieke of mentale uithoudingsvermogen op de proef. In 1988 kwam er een einde aan de intensieve samenwerking van het duo.

Niet dat ik ze persoonlijk kende, maar begin jaren tachtig startte ik mijn werkend bestaan bij Stichting De Appel,  een centrum voor experimentele kunst. Later bij de Vereniging van/voor (?) Videokunstenaars. Ik deed bureau en pr, en moest aan de mensen uitleggen waar deze onbegrijpelijke kunst over ging. Abramović en Ulay hoorden ook tot de kring rond De Appel. Het zien van de video's roept dan ook veel terug van die jaren.

In hun laatste performance liepen ze elk over de Chinese Muur, waarbij ze elk aan één kant begonnen om elkaar na drie maanden halverwege te treffen. Het oorspronkelijke plan was daar te trouwen, maar de tocht mondde uit in een scheiding. Zij is daarna veel meer de spirituele kant opgegaan. 

In 2010 gaf Abramović een performance getiteld 'The artist is present' in het MoMa in New York. Bezoekers konden tegenover haar aan een tafel plaatsnemen. Zij deed dit met 15.000 bezoekers (Van de 750.000) telkens een minuut, in stilte. Onverwachts schoof Ulay ook aan wat resulteerde in een emotioneel moment en een daverend applaus. Vervolgens vertrok Ulay weer, in stilte. Heel indrukwekkend.