De betrekkelijkheid der dingen

Gelezen: Dag leven, dag boeken. Over de betrekkelijkheid der dingen door Wil van den Bercken. Hij is nu 69, en in zijn werkend bestaan was hij slavist en theoloog. Hij had twee banen: een aan de Universiteit van Utrecht en een aan de Radboud Universiteit. Met zijn zestigste werd hij vervroegd met pensioen gestuurd. Sindsdien zorgt hij voor de kleinkinderen, fiets hij langs de Waal en maakt hij reisjes door Eurpoa. Twee jaar geleden publiceerde hij een boek 'Geloven tegen beter wetten in' dat werd onderscheiden met de prijs voor het beste theologische boek. 

Het boek werd me toegestuurd, ik kende de auteur niet. Ik nam het mee naar huis vanwege de ondertitel. Het zal wel bij de leeftijd horen dat het besef van de betrekkelijkheid dingen met de dag  groter wordt. Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren. 

Het boek begint met een grote lofzang op de kleinkinderen, op de familie, het doorgeven van het leven. De betrekkelijkheid van het werk waar je onmiddellijk vergeten bent na je vertrek en niemand (ook geen bibliothek) die je zorgvuldig verzamelde boeken nog wil. Het is voor hem en voor heel veel mensen waar, dat uiteindelijk de kleinkinderen vreugde en zin aan het leven geven, maar ook voor veel mensen geldt niet. Bijvoorbeeld mensen zonder kinderen. Of mensen die weinig contact hebben met de kinderen. Hun leven is niet minder waardevol. De man bedoelt het waarschijnlijk niet zo, het is zijn particuliere waardevolle werkelijkheid, maar als ik zoiets lees dan ervaar het toch als kwetsend. Laatst had ik dat ook bij een bijeenkomst van de kring van zzp-ers in de wijk dat een van aanwezigen  riep dat uiteindelijk haar werk er niet toe deed, maar dat haar belangrijkste identiteit was dat ze moeder was. Herkennen jullie dat? vroeg ze aan de andere aanwezigen. Ik geloof dat niemand antwoordde. Toen dacht ik: hier hoef ik niet meer heen. Niet dat voor mij het werk identiteits bepalend is. Het gaat erom dat iedereen een individu is en hoe je als individu bent. Zo zie ik dat. Maar dit terzijde.

Ik had het boek toen dicht gedaan, maar het ligt nog wel steeds bij mijn bed. Ik besluit het toch maar te gaan lezen voor ik het te geef in het buurtbiebje leg. De laatste tijd hebben we hier in huis ook best vaak conversaties over de betrekkelijkheid der dingen. Bobby eb ik hebben allebei bazen en collega's die veel jonger zijn dan wij en bij wie je - hoe prettig de samenwerking ook is - steeds vaker afstand voelt omdat ze sans gene verkondigen dat ze veertigjarigen te oud vinden om aan te nemen. De waarden die wij belangrijk vinden; tijd, aandacht, kennis, precisie, beloning, waardering, die doen er allemaal niet meer zo toe in deze tijd waarin alles snel en vooral goedkoop moet.

Enfin. De 78-jarige kijkt terug op zijn prachtige leven dat niet helemaal zijn verdienste is maar hem grotendeels ook maar toegevallen is. Beseft hij. Het ging niet allemaal van een leien dakje in het begin van de carrière en de Russische echtgenote die de Sovjet Unie niet uit mocht, maar alles kwam toch goed en zijn hele leven heeft hij een aanstelling gehad aan de universiteit en deed hij onderzoek naar onderwerpen die steeds minder mensen interessant vonden. Als je alles bekijkt in het licht van de tampen en oorlogen overal in de wereld dan kun je alleeen maar dankbaar zijn dat het nu is zoals het is. 

Hij bespiegelt over het werk, het gezin, het heden, de boeken en de vroeggestorvenen. In het licht van de eeuwigheid en het heelal is elk leven in een vloek en een zucht voorbij. En tijdens die vloek en die zucht maken we ons druk over van alles. Ik vond het wel knap hoe hij zijn leven onder woorden brengt en reflecteert, maar ik mis ook van alles. De dagelijkse aardse werkelijkheid: het eten, het lichaam, het huishouden, de liefde, de stemmingen, de geuren, de nutteloze gedachten, de aarde.