'Wie man wird, was man ist'

Het begon 18 jaar geleden in dit Kulturkaufhaus Dussmann aan de Friedrichstrasse. Ongekend groot en prachtig. Ze waren ongeveer dag en nacht open en je kon er voor niks of een klein prijsje op internetcomputers werken. Alles hadden ze daar: onuitputtelijke boekenafdelingen, ook internationaal, muziek, films, luxe papierwaren, een café. 

Ik was een week naar Berlijn, tussen mijn oude en mijn nieuwe baan in. Even afstand nemen. Inspiratie opdoen. Ik wist niet zoveel van het boekenvak en hoopte mezelf in die baan te kunnen bluffen door wat onovertreffelijke ervaringen. Niet veel later ging ik terug en deed ik een interview met ze, en nog weer later een excursie met boekhandelaren. Ik was de reisleidster, samen met Jeroen. Toen. Top waren die tijden. Dat was vóór de crisis van 2008/2010.

Toevallig loop ik er nu langs, op weg van S-Bahn Friedrichstrasse naar het Museum Insel. Eerst deins ik terug, omdat ik me dit ineens herinner. Want nu is die baan zu Ende. Het lijkt ineens zo veelzeggend. Ik ga er toch weer in en vind het wéér fantastisch. Dat rood en dat zwart in de inrichting staat voor intensiteit van het leven: de liefde en de dood. Het lef.

In een kast met aanbevelingen staat een boek van Irvin D. Yalom: Wie man wird was man ist. Het is dat ik geen zin heb in Duits, maar de titel spreekt me wel aan. In Nederland heet het: Dicht bij het einde, terug naar het begin, uitgegeven bij Balans. Dat zou ik nooit gepakt hebben. Wat maakt een titel veel uit. Flaptekst: 'Heb geen spijt van de dingen die je niet hebt gedaan. Zorg dat je tevreden bent met het leven dat je leidt. Wees goed voor jezelf en voor anderen. Dat zijn drie levenslessen die Irvin Yalom leerde in zijn lange loopbaan als psychiater en als schrijver.'

Zwager4 tipt bij het etentje nog veel meer boekhandels om naar toe te gaan. Nee, zeg ik, dat hoeft niet meer.