Ongemak

Het zijn bijzonder kleurrijke schilderijen met menselijke figuren, die op het eerste gezicht en van een afstand vrolijk stemmen, maar bij nader inzien heel ongemakkelijk zijn. De werkelijkheid achter de werkelijkheid. Wat er precies aan de hand is daar kom je niet achter. De Arnhemse kunstenaar Ad Gerritsen (1940 - 2015) heeft een indrukwekkende overzichtstentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag. 

Als je de schilderijen oppervlakkig door je ooghaartjes benadert doen ze - vooral door de kleur - bijna denken aan de oneindige reeksen té vrolijke social media foto’s van deze tijd. Maar bij nadere beschouwing en van dichtbij blijken de beelden van Ad Gerritsen helemaal niet vrolijk. De figuren die hij schildert hebben lege ogen, ogen zonder lichtjes, ze maken geen contact. Voor zijn schilderijen liet hij zich inspireren door foto’s uit oude boeken en kranten. Vaak waren het marginale personen, psychiatrische patiënten, prostituees, criminelen, maar ook groepsfoto’s, wereldleiders. 

Het verhaal achter de foto’s staat er niet bij maar dat er  drama achter elk portret zit is duidelijk en komt recht naar binnen. Het schilderij van een groepje jongens onder een chocoladeboom ontregelt omdat het bij nader inzien net zo goed oude mensen kunnen zijn. Ze hebben helemaal geen plezier of contact. Hij heeft deze groep regelmatig afgebeeld. Het beeld is gebaseerd op een oude foto van een groep jongens uit de Hitlerjugend.

Steeds weet je niet wat je ziet: of iemand een misdadiger is of een slachtoffer, of iemand dood is of slaapt, of iemand een knipoog geeft of een klap op zijn oog gehad heeft. Hij schilderde mensen die al veroordeeld waren, zonder zelf te oordelen. Niet oordelen, lijkt de boodschap, want je weet het niet. Elk werk heeft iets actueels en urgents en tegelijk is het tijdloos. De beelden vertellen het eeuwige verhaal van het menselijk tekort. 

Je kunt niet zeggen dat Ad Gerritsen een virtuoos tekenaar was, maar wat hij deed was in heldere kleuren neerzetten wat er toe doet, zeggen in een uitgebreide documentaire ‘Compromisloze compassie’ collega-kunstenaars en oud-studenten over zijn techniek. Hij zei wel eens dat een werk zich tijdens het creëren soms tegen hem keerde. Dat het anders werd dan hij bedacht had. Dat conflict tussen het idee en de uitkomst maakt waarschijnlijk ook dat de schilderijen - hoe kleurrijk ook - steeds een beetje schuren. En dat dat het werk ook zo spannend maakt.

Ad Gerritsen woonde en werkte in Arnhem. De kunstopleiding maakte hij niet af. Nadat een docent een respectloos rood kruis dwars door een tekening van hem had gestreept verliet hij de kunstacademie en begon hij voor zichzelf. Na een paar jaar als kunstenaar gewerkt te hebben werkte hij een aantal jaar als creatief therapeut in de psychiatrie. Daarna pakte hij de kunst weer op en ging hij zelf lesgeven aan de kunstacademie in Enschede. Hij was tot nu toe vooral bekend in Gelderland en bij collega-kunstenaars. Deze overzichtstentoonstelling in Den Haag geeft een groter publiek kans kennismaking met dit werk te maken.