dinsdag 24 maart 2020

Eat Drink and Be Merry

Diverse musea bieden online tentoonstellingen aan. Of ze dat altijd doen of dat dat nieuw in in deze corona-tijden is mij niet helemaal duidelijk, maar hoe dan ook bieden ze nu enige soelaas voor al die museumbezoekers die dezer dagen hun kunsttentoonstellingen ontberen. Voor Museumkijker ga ik er een aantal volgen, te beginnen met tentoonstelling 'Eat, Drink, and Be Merry. Food in the Middle Ages and Renaissance' van het Amerikaanse J. Paul Getty Museum.

Eten en drinken markeren belangrijke punten in het dagelijks bestaan, scharnierpunten tussen het leven levens binnen- en buitenshuis. Momenten van rust, of van vrolijke ontmoeting. Ons eten is als het goed is elke keer een feestje: voor lichaam, voor het oog, voor de smaakpapillen, voor de maag. En nu we het leven buitenshuis maximaal moeten buitensluiten worden de maaltijden als momentum op de dag nog belangrijker. Dus is een tentoonstelling over eten en drinken dezer dagen best relevant.  

Het J. Paul Getty Museum is een mega kunstmuseum in Los Angelos, Californië. Met ca. 1,3 miljoen bezoekers per jaar is het een van de meest bezochte musea van de USA. Het heeft twee vestigingen. Het Getty Center in een wijk in het westen van Los Angeles is de bijzonderste locatie en huisvest de collecties van westerse kunst van de middeleeuwen tot op heden. En er is een Getty Villa in Malibu waarin zich de verzameling Griekse, Romeinse en Etruskische kunst bevindt.

Hun online expositie 'Eat, Drink, and Be Merry. Food in the Middle Ages and Renaissance' is gebaseerd op een expositie in 2015. Er is veel eten en drinken te genieten in middeleeuwse handschriften. De bereiding en consumptie van voedsel vormt immers het kader van de dagindeling met dagelijks werk en vrije tijd, dat is nu zo, en dat was het ook al in Middeleeuwen. Geïllustreerde handschriften uit die tijd staan vol afbeeldingen van keukens en eetkamers, waardoor er veel te leren valt over de manier waarop er toen gekookt en en opgediend werd. Ook op religieuze afbeeldingen komt eten veel voor, omdat brood en wijn een belangrijke rol speelt in de eucharistie en eten deel uit maakt van veel bijbelverhalen en heiligenlevens. 

We zien taferelen over zaaien, oosten, brood bakken, eten verdelen, grillen, tafelen. Maar ook religieuze taferelen: een vrouw die de communie ontvangt, een non die een melaatse man in bed eten geeft. Mooi is het beeld van een zaaier uit een gebedenboek van omstreeks 1450. De pagina waar de illustratie op staat is een soort agenda waar per dag gebeden in staan. De zaaier is getekend door de de Rohan-meester, een Franse miniatuurschilder, wiens 'noodnaam' afgeleid is van de naam van een getijdenboek dat zich bevindt in de Bibliothèque nationale de France (BnF), en dat voordien in het bezit was van de familie de Rohan. Zijn stijl week volledig af van die van zijn tijdgenoten. Hij bekommerde zich niet om realisme, landschappen, of verhalende voorstelling, maar was hij vooral geïnteresseerd in het weergeven van emoties, dramatiek en gevoelens. Men noemt hem weleens de grootste expressionist van de 15e eeuw. 

Mooi is ook de afbeelding, ook uit een gebedenboek, midden 13e eeuw, van twee koks die broden bakken in een grote oven. Deze prent zou gemaakt zijn door een Brugse kunstenaar. Het prent is aanleiding om wat te weten te komen over broodbakken in de middeleeuwen. Het sort oven dat we hier zien was van het soort waar alleen de allerrijkste huishoudens gebruik van konden maken. De meeste koks moesten met hun deeg naar een centrale oven in de stad. 

Genieten is de afbeelding genaamd 'Harvesting' (Oogsten), waarin mensen druk doende zijn fruit te plukken, druiven te rapen, een koe te melken, wijn te maken. De illustratie staat in een boek met Romeinse wetteksten van 5e-eeuwse Romeine keizer Justinianis, waarin regels geformuleerd zijn geeft voor het gebruik van producten die door een andermans land of dieren zijn geproduceerd.

Vanwege de religieuze boeken waar de meeste ilustraties uit stammen zijn er bij deze expositie veel Bijbelse taferelen te genieten: Adam en Eva die in het Paradijs van de verboden appel eten, de Israëlieten in de woestijn die van het manna (brood ut de hemel) eten, Jozef die in de stal het eten bereidt voor Maria en het kindeke Jezus, Jezus met zijn vrienden om tafel bij het Laatste Avondmaal, noem maar op.

Het meest treffend in het kader van het huidige corona-tijdperk en de grote waardering van de zorgverleners, is de prent 'A Nun Feeding a Leper in Bed' uit een 13e-eeuws psalmboek uit Engelsberg in Zwitserland. Kortom: De tentoonstelling biedt allemaal prachtige illustraties. Je blijft achter met nog meer waardering voor de functie van voedsel en de mensen die voedsel bereiden en verdelen.

'Eat, Drink, and Be Merry. Food in the Middle Ages and Renaissance' is hier te zien:

Geen opmerkingen:

Een reactie posten