Tussen verleiding en onbehagen

Al weken ligt een boek van de kunstenares Isabella Werkhoven te wachten op een stukje. Ik vind het prachtig werk, maar heb last van een drempel om erover te schrijven, want het raakt het onzegbare. Ik wilde naar de expositie toe, maar er is alleen een ‘preview’ nu in Museum Belvedère in Heerenveen. Een kabinetje. Dit voorjaar zou ze er een grote overzichtstentoonstelling gehad hebben, en ze maakte een boek, maar ja, Covid… De tentoonstelling is voorlopig uitgesteld. Inmiddels is het boek toch uitgekomen. 

De kunstenares is geboren en getogen in Gorssel (1969) waar Museum MORE staat, en woont en werkt nu  in Groningen. Ze volgde eerst een jaar de kunstacademie in Kampen maar maakte toen een overstap naar Minerva in Groningen. Nu heeft ze een atelier aan de rand van de binnenstad, bij openluchtzwembad De Papiermolen. Dat zegt u waarschijnlijk niets en net is ook niet zo belangrijk, ware het niet dat ze het gebied om haar atelier heen en dat zwembad vaak geschilderd heeft. En dan niet een zwembad vol luidruchtige levenslustige mensen, maar ‘s winters, als het water uit het bad gepompt is. In de schemer. Of in de druil. Of in de sneeuw. Of ze schildert een verlaten tennisbaan. Een leeg schoolplein. Of een stukje weg, een stukje kanaal, uitgebloeide zonnebloemen. Een hertenkamp zonder herten. Je zou kunnen zeggen dat het niksige landschapjes zijn, rafelranden aan de buitenkant van de stad. Maar ze zijn helemaal niet niksig, maar juist heel bijzonder. Haar werk is dromerig, schemerend, nevelachtig, betoverend. Raadselachtige taferelen  zonder mensen of dieren. Het roept herinneringen op aan plaatsen en momenten waarvan je dacht dat je ze vergeten was.  Ze zijn te kenschetsen als een verzameling desolate stedelijke landschappen, waarbij verleiding en onbehagen tegen elkaar aan schurken. Het is realistisch werk, en ze put uit de 19e-eeuwse romantici en 20e-eeuwse symbolisten.

Kunstcritica Mariette Haveman schrijft in het boek dat ze al een reeksje kunstwerken in deze sfeer had verzameld voordat ze het werk van Isabella leerde kennen, waaronder Jacob van Ruisdaels ‘Gezicht op Haarlem’, en ‘Gezicht op de tuinen van de Villa Medici’ van Diego Velazquez en ‘De slatuintjes’ van Jacob Maris. Heimelijk vereeuwigde vluchtige plekken noemt ze de schilderijen. Landschappelijke rafelranden waar de wind regeert. De poëzie van stilgezette tijd, op een plek die nooit om aandacht vroeg. En kunstverzamelaar Tommie van Ek schrijft treffend: ‘Het is blijkbaar mogelijk om zo te schilderen dat je de toeschouwer uitnodigt om je schilderij vol te laten lopen met zijn eigen onderbewuste.’

Isabella Werkhoven is denk ik niet heel bekend, maar wel bij fijnproevers. Zo hing haar werk in Museum MORE in Gorssel, in Museum Belvedère in Heerenveen en in Museum Kranenborg in Bergen. Voor zijn tv-serie over Vincent van Gogh nodigde Jeroen Krabbé Isabella Werkhoven om een vette Brabantse akker te schilderen.