Portret

Wat associëren op het fenomeen portret. Portretkunst. Gaat over beeltenissen van mensen zien. En over gezien worden. Om een bepaalde kracht. Wat is dat toch met portretten? Wat is precies de kracht ervan? Via een goed gemaakt portret leg je - is mijn beleving - sneller contact met een persoon of een kwestie dan door tekst. Een goed portret maken is kunst. Een gezicht inspireert eerder of meer mensen dan een object. Via een vertellende persoon worden mensen eerder geïnspireerd dan via een tekst. Zijn zo mijn eerste gedachten. 

De Engelse National Portrait Gallery is ontstaan om mensen te inspireren. Is educatief.  Doel; de geschiedenis laten spreken. Vanuit een bepaald perspectief. Het eerste portret van van Londense National Portrait Gallery was dat van William Shakespeare. Nationale trots in inspiratie ontwikkelen door helden creëren en laten zien. Of anti-helden. Portretten als iconen.

Het woord ‘iconen’ staat nu voor beeldmerkjes, eenvoudige grafische voorstelling die mensen door een zee aan informatie heen gidsen. Oorspronkelijk zijn het afbeeldingen van heilige personen, vooral in de Oosters-orthodoxe kerktraditie. Maar het zijn ook afbeeldingen van mensen die inspireren, door muziek, dans, kunst, of door ander, vrolijkstemmend gedrag.

Een mooi portret laat zoveel mogelijk van iemands persoonlijkheid zien. Hoe de kunstenaar hem/ haar ziet, hoe de geportretteerde zelf gezien wil worden. Schoonheid, interlink of innerlijk. Succes. Erkenning. Of status. Uiting van liefde. Zelfexpressie. 

Maf zo’n verzameling nationale verzameling portretten. In Nederland hebben we dat niet. Politici, edelen, koningen, schrijvers, kunstenaars, zangers en zangeressen, fotomodellen, sporters. Mensen die iets bijzonders presteerden en uitstaken boven de middelmaat. Voor ons zijn al niet al die Britse namen bekend. Vooral schrijvers, kunstenaars, muzikanten en voetballers. 

Ik heb al heel wat portretten gemaakt. Het begon met vertrekkende collega’s, voor hun afscheid. Toen steeds vaker familieleden, achternichtjes, neven en nichten. vriendinnen, politic, zangeressen, sporters… Een zelfportret van toen ik een jaar of veertien was. Een wonderlijke sensatie was het maken steeds weer: een daad van liefde. ’Liefde’ is bij de tentoonstelling met portretten slechts één afdeling met vooral familie-opstellingen. 

In mijn boekenkast vind ik een boekje getiteld ‘Wie ben ik als niemand kijkt’ dat ik vorig jaar kocht in het voormalig Karmelklooster in Drachten. Zelfportretten van kunstenaars. ‘n Heel ander soort portretten dan bij de tentoonstelling 'Icons' in Leeuwarden hangt. Veel kwetsbaarder. Weinig trots en ego.