Tonia

Ook zag ik vorige week in het Singer in de gang een tentoonstelling over Tonia: 'Tonia model en activiste'. Zij was schildersmodel voor de schilder Jan Sluijters (rechtsboven en linksonder), én ze werkte voor de dienstboden/vakbond. Want veel beroepen waren er in haar tijd niet voor meisjes en vrouwen. Dienstbode kon je worden. Dienstboden zijn veel geschilderd, onder andere door Breitner en Israels. Op straat. Zwierig. Maar zo mooi was dat dienstbodenbestaan niet. Enfin. Tonia was de dochter van een bevrijde slaaf uit Suriname en een Amsterdamse roodharige vrouw. Ik moet me nog verdiepen. Maar Tonia kwam te werken bij de Wibauts die haar opleidden en zo werd ze een zeer inspirerende vakbondsvoorzitster die vlammend kon betogen. Maar we kennen haar als sensueel schildersmodel.

Deze tentoonstelling is een samenwerking tussen de Surinaams-Nederlandse schilders Iris Kensmil (linksboven) en Brian Elstak (rechtsonder). In een filmpje haast Iris zich te zeggen dat zij het (bijna naakt) portret van Sluijters prachtig vindt, maar dat hij focus legt op haar borsten en Iris zelf liever de focus legt op Tonia's ogen. 

Soms vind ik in musea de nadruk op zwarte kunstenaars wat opgelegd. Natuurlijk is het belangrijk dat er een inhaalslag is, net als bij vrouwelijke kunstenaars, maar liefst als het werk ook overtuigend is. Maar ik realiseer me ook dat herhaling goed werkt. Dat ik het eigen handschrift van Kensmil en Elstak herken. Dat gebeurt als je ze vaker ziet.

Dus in dit museum waar Tonia veel gezien is geweest wordt dat werk van Sluijters geconfronteerd met haar levensverhaal als vakbondbobo, kind van een voormalige slaaf, levensgenieter. Intellectueel. Vrouw van wie Mondriaan zei dat alleen zij hem echt begreep. Er is een uitgebreide biografie over haar verschenen. Die heb ik besteld. En twee Surinaamse kunstenaars schilderen haar nu ook.