Rego

De Netflix-serie Glória over Portugal in de jaren zestig (waar ik eerder deze week over schreef) hielp me over de drempel om naar het Kunstmuseum in Den Haag af te reizen voor de tentoonstelling van de Portugees-Britse kunstenares Paula Rego. (Op de radio hoorde ik trouwens een itempje van NOS-correspondent Rop Zoutberg dat de Portugezen niet allemaal zo blij zijn met die serie omdat die hen pijnlijk herinnert aan die lange periode 1926-1974 met de wrede dictatuur.) 

Daar doet deze tentoonstelling ook. Het is heel mooi intens werk waarin de beleving van vrouwen centraal staat. Waar er dictatuur is, daar worden vrouwen wreed onder de duim gehouden, vaak door kerk en staat. Paula Rego werd in 1935 geboren in Lissabon, dus de gevolgen van die dictatuur zit in al haar vezels. Haar vader zei al tegen haar toen ze klein was dat Portugal een verschrikkelijk land was voor vrouwen.

Ik herinner me het nog goed, jaren zeventig, die militaire dictaturen in Spanje Portugal en Griekenland, en in Zuid-Amerika. Daar was geen hippietijd en flower power, en daar was de vrouwenonderdrukking nog wel een graadje erger dan bij ons. Zij hebben andere beeldtaal, en die is tamelijk om die kunst te zien. En in 1974 de Anjerrevolutie die aan de dictatuur in Portugal een einde maakte. Maar daarmee was de vrouwenonderdrukking nog niet aan zijn eind.

Dat vond ik het naarst aan die serie Glória, hoe vrouwen behandeld, mishandeld, werden. Meisjes werden geacht te trouwen. Jongens werden geacht te vechten in de gruwelijke oorlogen in de Portugese koloniën. 

Nou ja en die achtergronden zie je terug in het werk van Paula Rego, die in Nederland niet zo bekend is maar in de UK in het Tate Modern eerder dit jaar een grote expositie had en in Portugal een eigen museum heeft. Het werk wordt magisch realistisch genoemd. Het zijn verhalende afbeeldingen. De vrouwen die zij schildert zijn mensen die in die bovenbeschreven wereld leven. Sterke vrouwen met weinig kansen tot zelfontplooiingen en veel innerlijke pijn. Het ergst geldt dat voor een reeks van schilderijen van jonge vrouwen, schoolmeisjes die begeven illegale abortus hebben ondergaan. Ze liggen in pijn op de grond, in bed. Die schilderijen zijn in 1998 gebruikt bij het referendum voor legalisering van abortus in Portugal. En voor een serie van een vrouw op een oranjegele divan, geïnspireerd op fotografie van ‘vrouwen in hysterische toestand gemaakt in opdracht van de 19e eeuwse psychiater Jean-Martin Charcot.

TV programma ’Close Up: Paula Rego - Secrets and Stories’ op 

https://www.npostart.nl/AT_300003466