Balkan

We eten bij Pizzeria Via Sacra. In het Cyrillisch schrift lijkt dat op BHA CAKPA. Dat is een gewild terras, het is ook  een mooi groen pleintje daar bij het oude kerkje St. Sofia. Het leven in al zijn facetten komt er voorbij: jonge mensen, oude mensen, grote gezinnen, gezinnen met maar één kind, gezinnen met een iPad... Wel veel stellen - weinig jongeren, singles, homo's. Al dat menselijk gewriemel op de vierkante centimeter ontroert enorm. Vooral  de kleine kinderen.

Deze sfeer is heel anders dan ik lees in mijn Balkanboeken. Bij gebrek aan in het Nederlands vertaalde Macedonische literatuur heb ik twee Bulgaarse schrijvers mee. Ze wonen allebei al decennia in het westen. Je leest over uitzichtsloze levens onder het communisme en de verhalen van de oude mannen over de oorlogen daarvóór, geen eigen woning, onmin tussen bevolkingsgroepen. Al die Balkanlanden hebben door de loop der geschiedenis dezelfde bevolkingsgroepen in wisselende samenstellingen die elkaar als ze niet in bedwang worden gehouden naar het leven staan. Daar gaat de literatuur volop over, maar het niet goed na te voelen en je merkt er zo op straat natuurlijk niets van.

We spreken een doorrookte Macedonische vrouw van in de zestig die in de jaren zeventig naar Doetinchem is verhuisd. In die tijd kwamen er veel Nederlanders hier. Door Den Doolaard, zegt ook zij. Toen leerde ze haar man kennen. Nu is ze hier met haar volwassen dochter. Ze eten altijd bij de Pizzeria Via Sacra.

Er woont tegen onze patio aan een nog weer veel oudere vrouw die de hele dag op haar veranda zit. Zij heeft veel van die dingen die ik lees waarschijnlijk meegemaakt. Ze doet niets dan zitten en kijken. Af en toe komt er even een zoon of dochter langs, kletsen. Hoe zou het zijn om zo oud te zijn? En géén patio te hebben en geen zoons en dochters?

En zo heb je alle tijd om in het rond te filosoferen.