Андре́й Рублёв

Ik koop dat boek over iconen (Taschen) omdat ik er al jaren een voorliefde voor iconen heb die ik niet zo goed kan plaatsen, maar ik geef er maar aan toe. Ooit ga ik nog wel eens iconen schilderen, denk ik, maar het kost veel geduld en tijd. Ik geloof dat een icoon in twaalf lagen geschilderd wordt. Dus ik wacht er nog even mee tot ik tijd en een werkelijk kalme geest heb.

Iconen behoren tot de Oosters-orthodoxe kerken en zijn verbonden met het spirituele leven aldaar. Ze worden geschilderd op houten panelen. Door een icoon te eren treedt de gelovige in verbinding met God. Iconen worden wel vensters op de eeuwigheid genoemd, omdat zij een stukje van de de Hemel zouden laten zien. Ze zijn trefpunt van het materiële en het bovenzinnelijke. De gelovige kan zich, door zich te concentreren op een icoon, voor een moment losmaken van de wereld en zich in verbinding stellen met de onzichtbare, hogere wereld.

Het boek opent nota bene met de icoon die ik onlangs 'verstript' heb. Het hing in de Nicolaaskerk in Amsterdam, ik vond het mooi, maakte er een foto van en bewerkte dat. Nu lees ik dat dit het allerberoemste Russische icoon is van de allerbekendste Russische iconenschilder Andrej Roebljov (Андре́й Рублёв) die leefde van ca 1360 tot ca 1430. Het heet het icoon van de Heilige Drie-eenheid en hangt in de Tretjakov-Galerij in Moskou. Blijkbaar is wat in Amsterdam hangt een kopie.

Familieleven in Zuidoost

We doen een fietstocht naar Amsterdam Zuidoost. Neef Ovi heeft er zeer recentelijk boekhandel Schippers overgenomen en hij verdient nu echt een bos pioenrozen en een fles cava. Eerst overwegen we met de bolide, want Amsterdam Zuidoost voelt erg ver weg, maar het zweten-door-inspanning dat MeiMei mij aanraadde indachtig, besluiten we tot de fiets.

Het is een onverwacht heerlijke tocht zo langs het Amsterdam-Rijnkanaal, door het Diemerbos en langs de Gaasperplas tot we het winkelcentrum Amsterdamse Poort bereiken. De heenweg nemen we ook nog Driemond mee. Allemaal paradijsjes tussen kanalen, snelwegen en spoorrailzen. En wat een andere wereld is Amsterdam Zuidoost.

Hij zit er nu twee weken, vertelt Ovi, de eerste week nog samen met de inmiddels gepensioneerde familie Schippers om hem alles uit te leggen, en nu met slechts één medewerkster. Over drie weken willen ze verbouwd zijn! Dan is er het officiële openingsfeestje. Ovi kan het zelf nog niet helemaal geloven, drie weken, maar zijn architecte is er zeker van. Ik ben heel trots en koop drie boeken. Een boek over iconen, een herdruk van Marten Toonder, en gedichten van Jan Campert. Om de zaterdagavond mee door te brengen.

Nu we toch daar zijn, wanneer kom je nou in Zuidoost? - lopen we ook maar even naar Villa Arena (onze woonboulevard) om te kijken of er nog een woonwens te vervullen valt. Nee dus. Maar op straat tussen de Arena en Villa Arena lopen we neef Dré en nicht Ann tegen het lijf, die vandaag uit Parijs naar Amsterdam geëmigreerd zijn! Wat een wonderlijke coïncidentie! Dat men naar Zuidoost moet voor de familiesnik!

Lenticchia di Castellucio di Norcia

Reenske is in Umbrië geweest en trakteert mij vanavond op eten uit het plaatsje Norcia, dat het culinair hoogtepunt van Italië schijnt te zijn. Het bekendste culinaire product uit Norcia is de truffel. Daarnaast heb je de lenticchie (linzen), sedano nero (zwarte bleekselderij), Prosciutto di Norcia (vis uit het Lago di Trasimen). Omdat de regione - als enige in Italië - niet aan de zee grenst, zijn de bewoners sinds de Etrusken voornamelijk gericht op de opbrengst van het land. Er komt op tafel wat het seizoen te bieden heeft.

De Umbrische keuken kent niet veel geheimen, lees ik ergens, of het moet zijn dat de voorkeur ( of zo men wil de obsessie) van de inwoners voor het gebruik van verse producten er een is. Verse groenten, al dan niet verwerkt in voedzame soepen, gegrild vlees, pecorino, kruiden en paddenstoelen van de beboste heuvels vormen de simpele ingrediënten van een Umbrisch menu. De geurige, donkergroene olijfolie behoort volgens kenners tot de beste van Italië.

We beginnen met een linzensalade. Met geroosterde paprika's. Dan krijg ik risotto met truffels. En een lamsworstje. En salade. Heerlijk om me zo te laten verwennen. En dan ook nog een speciale Norciaanse salamiworst mee naar huis.

Gerommel met de bedrading

Om nog even terug te komen op het fenomeen internetgeneratie. 'Internet maakt ons elke dag een beetje dommer', lees ik in Het Parool van gisteren. 'Internet stimuleert de oppervlakkigheid. Onze hersenen veranderen en we worden niet slimmer, maar dommer.' Dit beweert de Amerikaanse publicist (journalist en blogger) Nicholas Carr. Hij heeft een boek geschreven, getiteld The Shallows - What The Internet is Doing to Our Brains. Een tijd geleden ontdekte hij dat hij niet meer kon lezen. Hij had het gevoel dat iets of iemand met zijn hersens knoeide. Met de bedrading rommelde. Zijn geheugen opnieuw programmeerde.

Intrigerend stuk. Carr zegt niet meer zoals vroeger te denken. 'Niet dat ik mijn verstand verlies, voor zover ik weet, maar het verandert wel.' Hij is zich er daarvan het sterkst bewust als hij een boek probeert te lezen. Dat lukt niet meer. Voorheen kon hij zich laten meeslepen door een goed verhaal, nu is hij na enkele pagina's afgeleid.

Carr verhuist van de stad naar een hut in de bergen van Colorado, sluit zich af van telefoon en internet, stopt met Twitter, Facebook en zijn blog en schrijft een lang en buitensporig gedocumenteerd en diep doordacht boek. Dit boek. Het verschijnt later dit jaar in vertaling bij uitgeverij Maven. Nooit van gehoord. Maar er werkt een veelbelovend iemand die ik wel eens ontmoet heb. Maar dit terzijde.

Het hele Parool-artikel, door Henk Blanken

Maximum

Soms vraag je je af: Heb ik het nou gedroomd of heb ik het echt gezien? Gisteren zag ik op tv op het nieuws Neelie Kroes die de tarieven voor mobiel telefoneren en internetten in het buitenland aan banden wil leggen. Voor de zekerheid zoek ik de feiten terug op internet. Als dat gisteren op het Journaal was, dan zal er toch een soort van communiqué zijn geweest? Niets te vinden. Nu twijfel ik weer aan dit harde nieuws. Heb ik het gedroomd?

Het intrigeert me omdat ik tijdens de vakantie na ruim een week wegens een zeker bereikt maximum niet meer kon internetten. Bloggen. Wel kon ik nog bellen en sms-en. Maar wat dat maximum dat ik bereikt had inhield: geen flauwe notie. Je hoort mensen elkaar waarschuwen voor dat mobiel intrenetten en dan hebben ze het over rekeningen van honderden euro's. Ik wil graag weten wat me te wachten staat, maar ik kan het nergens vinden.

Nu zag en hoorde ik Neelie in een met rozerode rozen gebloemd mantelpak - zoiets kun je toch toch niet gedroomd hebben - dat er sinds kort Europese regels zijn dat telecom-aanbieders mensen niet meer dan 50 euro per maand mogen laten betalen. Dát is het maxiumum, als ze dat bereikt hebben dan worden ze van internetten afgesloten. Uiteindelijk wil ze de tarieven in zijn geheel naar beneden zodat we in heel Europa voor hetzelfde bedrag kunnen bellen en internetten. Ik was opgelucht dat ik wist dat de rekening 50 euro gaat bedragen. Viel me mee! Maar nu ik het niet terug kan vinden begin ik weer te twijfelen. Houdt de kwestie me zo bezig dat ik er Neelie en tarieven van ga dromen?

O nee. Gevonden. Zie NOS Journaal.

Het Feest der Nichtjes

'Even Belletje Trekken bij Tante', bedenken de Nichtjes op zomaar een maandagavond. Nichtje is ineens weer terug uit Tanzania en Jongste Nichtje is bij haar te eten. Dus wandelen ze door de buurt naar Tante.

Het is mijn eerste avond na weer aan het werk te zijn gegaan. Ik heb gekookt en afgewassen, twee uur aan mijn vakantiefotoboek geknutseld, hardgelopen en zit klaar voor de nieuw NCRV-serie 'In Therapie'.

Bijna zeg ik tegen ze: 'Het komt niet zo goed uit, ik wil graag naar "In Therapie" kijken.' Maar dan besef ik gelukkig op tijd: Wat een waanzin! Lucie Theodora! Dit is het leven! Nichtjes op bezoek. De Nichtjes en ik drinken muntthee, wijn en cola, en doen anderhalf uur luid gekakel en gelach. Zij vertellen over de klimtocht naar de top van de Kilimanjaro (5700 m), over het leiden van een jeugdkamp te Zeewolde, en ik laat alle boeken die ik gelezen heb zien. Want ik moet als Tante toch een Rolmodel zijn. En verder lachen we over onszelf, elkaar, de jongens, de meisjes en de humeuren. Wat een feest!

Zomergast 1

Dat is wel een héél wonderlijke toevalstreffer, dat de eerste aflevering Zomergasten - mooie avond, maar ik heb wel kanttekeningen - eindigt met een opname van 'Traumerei', gespeeld door Horowitz in Moskou. Het filmpje dat ik net enige uren daarvoor op mijn blog heb gezet! Eerlijk gezegd had ik het nooit gezien, ik kende het verhaal achter het optreden niet, zocht slechts een vertolking van dat nummer, vond het wel indrukwekkend. Dat publiek dat zo verstild zit te luisteren dat je af en toe denkt dat je naar een foto kijkt in plaats van naar een filmpje. Dat Marijnissen nou net dat fragment heeft uitgekozen om zijn favoriete tv-avond mee af te sluiten!

Ik vind Jan Marijnissen indrukwekkend. Zijn brede belangstelling voor kunst en cultuur, de aanstekelijke manier waarop hij kan vertellen en kennis overbrengen, zijn uitgesproken behoefte aan kennisoverdracht. Maar ik ben verbaasd door Jelle Brandt Corstius. Hoe weinig hij weet. 'Maar hij is nog maar 32!' zegt Bobby steeds, 'hij is van de internetgeneratie!' Toch ben ik verbaasd en geïrriteerd dat hij zo weinig kennis heeft van de geschiedenis van mensen. Het kan een nieuwe bewuste keuze zijn van Zemergasten om de interviewer de filmpjes nu voor het eerst te laten zien, maar als zo-iemand geen enkele (voor)kennis heeft over wat er op die filmpjes te zien is, dan is hij toch nauwelijks een gesprekpartner. Of Jan Marijnissen is zo dominant dat hij een ander discours dan zijn eigen niet toelaat.

Het valt me onder meer op als het gaat over de eerste televisie-ervaringen van de kleine Jan, waarvan hij Pierre Janssen laat zien die jarenlang kunsteducatie verzorgde, of bij de beelden van de begrafenis van Bisschop Beckers. Dat er in den beginne van de televisie slechts één zender was, maakte dat iedereen naar hetzelfde keek, is de gedachte van Jelle. Maar dat was niet zo, want er was een enorme verzuiling. Je keek naar de VARA, naar de NCRV, of naar de KRO, al naar gelang je politieke en kerkelijke achtergrond. Wij keken NCRV - en niet naar de anderen, ook niet naar de AVRO, en dus zag je Pierre Jansen niet. 'Misdienaar', zo voorzichtig als Jelle dat woord uitspreekt, hij heeft het blijkbaar nog nooit gehoord.

Vinnie vindt het léuk en ontwápenend (geloof ik) dat Jelle niets wist. Ja, dat kan ook.

Träumerei

Het is weer een heel proces om van de vrij rondzwevende Zelf die ik in de vakantie ben terug te geraken in het Zelf zoals dat in de gewone dagelijkse werkelijkheid functioneert. Het is grappig trouwens om die vaste rituele elke keer weer opnieuw te ontdekken.

Het begint met uren omhangen - tot het besluit valt dat er eerst maar eens een paar bossen verse bloemen moeten komen. De kapper is ook een onderdeel: het woeste haar dat in bedwang moet. Het vaste voornemen om matigen gedisciplineerd te gaan leven. Sporten en vroeg naar bed. Lezen in plaats van tv kijken. Etcetera.

Bij het proces hoort ook altijd weer het herontdekken van het pianospel. Vandaag oefen ik uit het boek 'Klassik Highlights (sehr leicht spielbaar)' het 'Largo' uit Xerxes van Händel, het 'Trinklied' uit La Traviata van Verdi en dit 'Träumerei' uit Kinderszenen van Schumann. De buurvrouw zegt tegen me als ik de voordeur uitloop: 'Ik hoor net pianospelen. Dacht dat jij het was, maar dat kan niet, want je bent hier!' 'Klonk het mooi?' vraag ik. 'Het klonk héél mooi,' zegt ze

Zo zou het kunnen klinken als ik heel lang oefen.

De Turkse kapper

Reïntegreren in Amsterdam. Eerst een rondje Dappermarkt en Eerste Van Swindenstraat voor het multicultigevoel. De vrouwen van alle soorten en maten schaffen zich er frivole jurkjes aan. Ik kijk mijn ogen uit maar kan mijzelf toch niet tot zo'n jurkje bewegen.

Men moest maar weer eens naar de kapper om het verwilderde hoofd weer enigszins op orde te krijgen. Een kwartiertje wachten, waarin men de mores weer eens goed kan bestuderen. Moeder Derya is er vandaag niet, zij is met haar wilde dochter op vakantie naar Turkije, maar de vervangster is heel bekwaam. En werelds.

Kapsalon Derya krijgt alle soorten klanten, ook veel Surinaamsen met een voorkeur voor steil haar en coup soleil. Ze discussiëren over het verschil tussen verschillende kapsalons. Bij ons is föhnen heel belangrijk, vertelt de kapster. Als we een stagiaire hebben en ze kan niet föhnen moet ze gelijk weg, vertelt ze. En als een klant paniek in de ogen vertoont bij de föhnende stagiaire dan neemt ze het gelijk over.

U weet wel wat u wilt, zegt ze bij mijn wensenlijstje. Ik wil mijn oren weer vrij geknipt, maar er zijn niet veel kappers die die wens gemakkelijk uitvoeren. Deze vindt het wel leuk, eens wat anders. Iedereen wil altijd hetzelfde. Ik vertrouw haar toe dat ik eigenlijk een jongenskapsel wil, maar dat geen kapper dat doet. 'Dan moet u naar mijn man,' zegt ze, 'hiernaast, Ahmet. Die doet dat mooi. Die doet de hele dag niets anders.' 'Doet hij ook dames dan?' 'Hij doet ook dames.'

Gij zult zweten

Het was toch zo heerlijk op de Zeeburgerdijk, onder meer omdat men er vanuit huis kan hardlopen, en geweldige routes kan bedenken langs het Amsterdam-Rijnkanaal en door het Flevopark. In de Jordaan was dat niets en moest eerst naar het Vondelpark, dat op zomerochtenden nogal stinkt wegens massaal achtergelaten etenswaren.

Drs MeiMei zei het ook al: 'U moet ontgiften. U moet meer zweten. Zweten door inspanning.'

Een dag moet de eerste zijn. Laat die dag vandaag zijn. Ik pak de souvenirs uit Zweden uit, waaronder deze, ben ik gemotiveerd. Het is bedoeld als troostrijk beeldje - zo erg is het niet - maar ook als waarschuwing. Nadat ik een avond met Will op een terras aan de Weteringschans (tram 7, weer eens te lui om te fietsen) het leven in al zijn aspecten heb doorgenomen, waaronder het aspect van de lichamelijke conditie, zoek ik vanmorgen onder in de kast naar de sportbroekjes. Ze zijn er nog.

Ik doe 5 x 2 minuten in plaats van 4, zoals het beginnersschema voorschrijft, en het gaat me wonderlijk licht af, ik kan wel vier keer zo veel! Maar - weet ik uit ervaring - dat moet je niet doen. Spierpijn!

Strategische Keuzes

131 foto's ingeladen en in Picasa bewerkt. Kan ik onbeperkt gaan mijmeren over die 21 dagen buiten, die je wegens allerhande innerlijke processen niet eens elk moment echt op waarde wist te schatten. Want soms heeft men op vakantie honger, spierpijn, moet men plassen, wil men eigenlijk liever lezen dan lopen, of liever lopen dan lezen, liever koken dan uit eten of liever uit eten dan koken. Of wil men liever de hele dag in de tent blijven liggen dan opstaan, of liever opstaan dan de hele dag in de tent blijven liggen. Soms ergert men zich aan de mensen, de meutes, de leggings, de bierbuiken, terwijl men alleen maar de andere kant hoefde opkijken.

Deze foto vind ik mooi relaxed. Ik heb het plaatje nog wel voor me, maar ik weet even niet meer welke rots dit is. We lopen daar maar eindeloos over dat onbewerkte graniet met de prachtigste motieven. Wandelschoenen lijkt misschien wat overdreven in die zon, maar is toch fijn. Ik vraag aan Bobby: 'Neem je een foto van mij tegen de achtergrond van die geweldige stenen?' 'Dan moet ik wel even op een steen gaan staan', zegt hij, 'dan krijg ik de motieven van de stenen er beter op. ' Zo gezegd zo gedaan. Vervolgens fotografeer ik hem op die steen. Dan jeuzel ik: 'Het valt wel op dat ik jou van onderen fotografeer en de kijker straks dus naar je opkijkt, en jij mij van bovenaf fotografeert en de kijker straks op mij neerkijkt.' De rotsen worden steeds steiler en hoger, we hebben geen eten en drinken mee, dus uiteindelijk moeten we maar dezelfde weg terug.

Het wordt vast wel weer een mooi vakantiefotoboek. Later ga ik dat maken. Nu eerst de was. Bijna begint het volle leven weer. Bij de post ligt een praatstuk over Strategische Keuzes, waar we maandagmiddag een sessie over hebben. Dat zijn heel andere keuzes dan de strategische keuzes in de vakantie. Straks gaat het weer om Geld!

Snelwegwalhalla

In de kranten lees ik grote advertenties van Werken aan de Weg dat deze zomer in groten getale plaatsvindt. Vooral de A12 (Woerden Bodegraven) wordt ten enen male (of allen tijde, daar wil ik van af zijn) afgeraden. Mijn route.

Herinner het me weer. In juni heb ik er een schrijven over gehad, dat mijn bolide meerdere malen in een week gespot was op die route. Of ik in juli en augustus niet gebruik wilde maken van het OV. Met een speciale aanbieding: de Minder Hinder Pas. Ik kon mij aanmelden via de Minder Hinder-website - maar wel snel, want wie het eerst kwam die het eerst maalde. Die website werkte niet. En er stond geen telefoonnummer bij. Grr. We zien wel, dacht ik toen. Nu wordt dat vraagstuk ineens bijzonder urgent.

Het gaat allemaal om het bereiken van een snelwegwalhalla. Een glimp is er al van te zien. Laat in de avond rijd ik vol verbazing over een idioot lege en brede A2 van Utrecht naar Amsterdam. Alle bochtige beton-afrasteringen, die het rijden over de A2 als een kartbaan deden ervaren, zijn verdwenen. Sneeuw voor de zon. Weg. De A2 is een tienbaansracebaan geworden!

Back home

Weer thuis. Beetje wezenloos. Eerst maar eens zeulen met de zooi. De ramen open. De eerste reeks vuile kleren in de wasmachine. De cadeaus uitpakken. De foto's van de scherenkusten in de computer inladen. De tekeningen in de map. De kaarten in de kaartendoos. De boeken in de kasten. De diverse elektronica-artikelen op de daartoe bestemde plaatsen. Zou het zonnecelletje ooit dienst gaan doen?

ter illustratie een laatste tekening van vakantie: deze is gemaakt op de camping in Gjøvik in Noorwegen. We waren er één nacht de enige gasten. Die luchten met veervormige wolkenflarden waren zo bijzonder. Ik heb hier behoorlijk met die waterverf zitten knoeien, maar toch vind ik het wel aardig geworden.

In Fjällbacka heb ik de laatste dag nog een tijd met de kunstenaar Göran Hahne gepraat. Over zijn prints. En zijn oorspronkelijke werk. Stippelen moet je, adviseerde hij, veel stippelen. En met de föhn drogen. Dan gaat het snel.

Na drie weken kamperen is het heel raar om weer in je huis te slapen, voorspelt Bobby. Eerst maar eens Vespa vinden. Het vertrouwen van Vespa herwinnen. Dat valt wederzijds niet meer, want het stinkt in huis enórm naar kattezeik. Ik kan de bron van de stank nergens vinden. Verlost van drie weken kruipen in het trekkerstentje vind ik mijzelf nu op handen en knieën terug in de eigen woning.

Honden

De zon is weer weg. Kan ik net zo goed nog even doorbloggen. Voor de volledigheid. Ook nog gelezen: Honden van Riga van Henning Mankell. Spannende thriller, Mankell hoort net als De Geus-auteur Liza Marlund tot de betere Zweedse thrillerauteurs. De Geus was ook de eerste met dit genre. Mankell pakt hele politieke vraagstukken aan, maar ook hier speelt het persoonlijk leven een grote rol. Wallander is gescheiden, heeft in Stockholm een dochter die weinig van hem wil weten en een dementerende vader die huilende zigeunerjongethes schildert en elke dag zorg nodig heeft.

De plot gaat om Letse toestanden. Er spoelt bij Ystand, het Zuid-Zweedse stadje waar alle Wallander-thrillers zich afspelen, een vlot met twee lijken aan. Ik had er best naar toe gewild, maar het is er niet van gekomen. Het is allemaal zulke einden rijden in Zweden... Dit boek speelt in de winter: het is ernstig koud. Het blijkt om twee Letten te gaan en dan komt een inspecteur uit Letland assistentie verlenen. Deze wordt na zijn terugkeer in Riga vermoord.

Op zijn beurt gaat inspecteur Wallander gaat de Letse politie assisteren, en hij komt terecht in een land dat worstelt met de restanten van het communisme: de democratie is nog zwak, bedreiging en geweld zijn normale methodes, net als afluisteren en schaduwen. Wallander sluit wel vriendschap met de weduwe van de vermoorde inspecteur. Bij een volgend, geheim bezoek komt hij erachter wat voor krachten er in Letland actief zijn om de overgang naar democratie te verhinderen. Het boek is uit begin jaren negentig.

Mankell relativeert zijn beeld van de situatie in Letland in een nawoord. Dat is heel goed. Het is raar met thrillers, dat ze zo gedateerd kunnen zijn. Zeker als ze bij de nieuwe boeken in de winkel liggen ga je niet kijken: is dit een herdruk van een boek uit 1990?

Als de zon schijnt

Wat is het leven toch anders als de zon schijnt. Vanmorgen bij het wakker worden ervaar ik het al met alle zintuigen: dat geweldige licht en die enorme warmte. Heerlijk. De handdoeken en de slaapzakken en het hoofd kunnen weer uitwapperen. Weg is al het ge-urm van wat-doe-ik-hier en we-kunnen-net-zo-goed-naar-huis. Ineens is het weer weer heerlijk om de dag laten verglijden in je regisseursstoel. Kopje thee? Kopje koffie? Nog een kopje koffie? Hoe is je boek? Moeten we alweer naar huis?

Het fenomeen trekkerstent en trekkerskookstelletje en trekkersgewoonten nemen we ook nog even door. Eigenlijk is dat onderwerp de gehele vakantie door dagelijkse kost geweest. Ik vind het echt lekker in het gras tussen de paardebloemen, maar... etcetera. Iets meer leefruimte is eenvoudigweg een kwestie van iets meer tentstof en iets meer en/of langere tentstokken. Zodat men bij wind en regen ook in de tent kan zitten lezen en ontbijten en niet naar de Outlet hoeft.

Vandaag doen we ter afsluiting nog een natuurgebied. Want dat is en het blijft hier geweldig: die grote lege rondafgesleten rotskusten.

Het laatste boek

Het is tijd om terug naar huis te gaan: het laatste boek is uit: J. Kessels: The Novel. Ik kreeg het van Wouter op mijn verjaardag. Ooit las ik hoofdstuk 2 in nrc next, waar het hele boek integraal is afgedrukt, zo ruim een half jaar geleden en ik was verbijsterd van de overstelpende vunzigheid. Ik begreep er niets van. Moest dit leuk zijn? Uitgegeven bij Contact. Why?

Vandaan waait en regent het weer eens dat het een oordeel is, het gaat werkelijk op en af hier, felle zon en fikse regen, maar ik heb J. Kessels: The Novel. Het is gewoon jongenshumor en ik moet er nog om lachen ook. En dat al om 5 uur in de ochtend, als ik wakker word en het al weer helemaal licht is. Dan besluit ik aan mijn laatste boek te beginnen en lig ik in het ochtendgloren in een ongemakkelijk tentje op een ongemakkelijk luchtbed te hinniken om een stelletje oudere jongeren die er maar wat op los leven en ongebrijdeld hun idiotie uitleven.

Door het weer kunnen we niet veel meer dan maar weer een stadje bezoeken, het stadje Grebbestad ditmaal, waar het vol mensen is die ook maar een stadje bezoeken omdat het te koud is om te zwemmen. Hoogseizoen.

Hoogtepunt van de havenplaatsjes hier lijkt de plaatselijke Outlet met sportkleding te zijn, waar iedereen samenpropt. Tot mijn verbijstering krijgt ook Bobby de outletkoorts, hij gaat er allemaal t-shirts, truien en sokken scoren. Ik-wil-niet-ik-wil-niet-ik-wil-niet, houd daar mee op! Maar het helpt niet. Uiteindelijk weet ik ook niet veel meer te doen dan ook maar een sweater kopen. Maar ik houd het alleen vol als ik af en toe een half uur op een terrasje verder mag lezen in die melige vunzigheid van Thomese. Dan hoef ik niet naar die mensenmassa's in opgewekte Outletkleren te kijken. Het is het allerbeste medicijn. Dank, Wouter, dank!

Göran Hahne

Ook mooi is het werk van de kunstenaar Göran Hahne. Hij maakt vooral aquarellen, met als onderwerp de rotsen, de bootshuisjes, de roeiboten, de bloemen. Het is ongelofelijk gelaagd werk, heel gedetailleerd, dat iemand gespecialiseerd kan zijn in weergeven van grijzen in stenen en marmers. Pointilisme in grijze, beige en ròze waterkleuren.

Hij heeft zijn werk op alle mogelijke wijzen gereproduceerd, als kalenders, miniposters, onderzetters, placemats, dus in die zin is het in zekere zin heel democratisch (of commercieel): het is voor elke portemonnee te kopen, maar de originelen zijn zoveel mooier dan de reproducties. Ik twijfel of ik er een mee zal nemen, maar de sfeer in mijn huis is meer (sub)tropisch dan Scandinavisch.

Tot nu toe heb ik twee souvenirs gescoord: een dienblad met een maritieme kaart van deze buurt erop, en een mok met een scholekster.

Alina Witwitzka

Ontmoeting met de kunstenares Alina Witwitzka. Er staan twee lange hoge schilderijen voor haar galerie die ik zo wel wil hebben. Stop, uitstappen.

Ze zit er zelf, en ik begin een praatje. Over die twee specifieke schilderijen maar ook over anderen. De twee schilderijen buiten zijn wel twee meter hoog. Kunnen die wel in uw auto? vraagt ze. En ze kosten 2600 euro samen, dat is begrijpelijk maar wel even een uitgave. Ik moet daar over denken. Ondertussen zie ik ook andere werken die ik mooi vind. Zoals van een klein roodharig meisje dat op de grond klein zit te zijn en boven haar zweeft een voluptueuze roodharige engel. Haar moeder? Zijzelf? Vind ik wel een mooi beeld voor in mijn kapelletje. Of boven het bed. Als bescherming voor de nacht. Morgen kom ik terug, beloof ik.

Ze begon ooit als journalististe in Polen, vertelt ze, maar is nu al dertig jaar beeldend kunstenaar in Zweden. We bespreken haar schilderijen. Ze is met een alleraardigst vierluik in diverse gelen bezig, dat nog niet af is. Misschien moet u nu wel stoppen zeg ik, het is nu al mooi. Dan krijg ik een innerlijke kwestie van haar te zien: commerciele kunst maken omdat je ervan ,moet leven, of gaan experimenteren wat misschien wel interessant isc maar wat veel minder tot niet verkoopt. Ik mag het vierluikje zo meenemen, als ik dat wil, onaf als het is. Dat wil ik dan toch weer niet. Experimenteren ga ik als ik tachtig ben, zegt ze.

Haar werk doet me denken aan de Nederlandse kunstenaar Jacques Tange. Ook van die afbeeldingen van weelderige hoog erotische roodharige vrouwen. Maar het verschil is subtiel maar onmiskenbaar: het perspectief van de mannelijke en de vrouwelijke creator. Bij hem zijn de roodharige vrouwen object, bij haar zijn de roodharige vrouwen subject. Het plezier ligt iets anders.

Fjällbacka

We zijn verhuisd naar Fjällbacka, weer een eindje ten noorden van Smogen. Het is het plaatjes waar de eerste thriller IJsprinses van Camilla Lackberg die ik deze vakantie las zich afspeelt. Zij is hier geboren. De tent staat in een dorpje even verderop.

Er wordt hier veel kunst verkocht, zogenaamde commerciële kunstenaars hebben hier galerietjes. De onderwerpen die ze schilderen zijn vrijwel allemaal hetzelfde. Ook wel weer leuk om te zien hoe ze iedereen op zijne wijs de zo karakteristieke scherenkusten, de zee, de boten, de rode botenhuisjes en de veldbloemen weergeven. Hoe commercieel ook, toch allemaal hun eigen stijl.

De zon schettert je tegemoet, maar het waait ook weer heel hard en voor je het weet verkleum je. Ben benieuwd wat we gaan doen. Morgen en overmorgen. De laatste dagen. Weer met een bootje over? Met bootjes over is ontzettend leuk. Ik maak me alleen'n beetje zorgen over mijn aan staande vakantiefotoboek. Dat zal naar het aanziet voornamelijk foto's van rotsen bevatten. En heel af en toe een rots met Bobby en heel af en toe een rots met Lucie Theodora. Deze camping heeft een (1) internetcomputer. Hoera!

Tromsø

Overigens bleek de Noorse kennis van Bobby die we in Gjovik ontmoetten sindse enige maanden te werken bij het Pool Instituut te Tromsø. Dat ligt boven de Poolcirkel. Het is er inderdaad dag en nacht licht, heel mooi. Hoe het in de winter zal zijn, dag en nacht donker, ze heeft geen idee. Er is veel theater en cultuur in Tromsø, zodat de mensen een reden hebben om bij elkaar te komen en niet te verpieteren in de winterduisternis, vertelt ze.

Ze is webredacteur. Hoe is het om te werken bij een Pool Instituut. Het gaat heel slecht met de Pool. Het poolijs smelt sneller dan wij ons allen willen realiseren. Het Pool Instituut onderzoekt en doet verslag. Trekt aan de bel. Dag in dag uit. Maar veel veranderen de mensen niet aan hun leven. Ze blijven onverminderd energie gebruiken, auto rijden en vliegreizen maken. En het ijs smelt maar en smelt maar. Maken jullie je zo ver onder de zeespiegel daar in Holland geen zorgen in Holland over het wassende water? Om eerlijk te zijn: eigenlijk minder dan we zouden moeten...

Hoe is het om daar te werken? vraag ik op mijn beurt. Zijn de collega's niet ontzettend gefrustreerd van het onderzoek doen, het informeren, het aan de bel trekken en er verandert niets? Zelf vraagt ze het zich regelmatig af, maar ze heeft de kwestie nog niet aangedurfd onder de collega's.

One Day

Heb nog wel een leestip: One Day van David Nichols. Het verhaal van Dexter en Emma, die elkaar in 1988 in bed treffen na een afstudeerfeest. Het klikt tussen de twee, maar Dexter gaat een paar jaar op wereldreis en ze willen verder geen claims leggen. Hun beider levens worden beschreven, zij zoekende in de theaterwereld, in een restaurant, op een school, en daarnaast in niet zo bevredigende relaties. Eenmaal terug van zijn wereldreis wordt Dexter presentator bij een commerciele zender. In de media werken is het helemaal. Hij verbruikt vriendinnetje na vriendinnetje. Is heel vaak dronken.

Af en toe ontmoeten Em en Dek elkaar. In feite is het enige wat ze willen elkaar, maar er is altijd, wat, altijd een ander. Ondertussen gaat het met de carriere van Emma bergopwaarts, ze wordt naast haar baan als onderwijzeres succesvol kinderboekenschrijfster, en met hem en zijn leven in de media gaat het steeds meer bergafwaarts. Uiteindelijk vinden ze elkaar en dat leidt tot groot groot geluk. Maar voor even maar, helaas. Heerlijk boek. Ik nam het mee omdat het in alle mogelijke superlatieven werd aangeraden door Nick Hornby en Jonathan Coe, de schrijvers die ik vorige zomer ontdekte.

Smögen (2)

Als de zon schijnt is het allemaal veel fijner op vakantie. En schijnen doet-ie nu ineens weer uitbundig. Dan is het gelijk knalheet. Als de zon niet schijnt moet je truien en regenjassen aanschaffen. Dat hebben we in Gjøvik in Noorwegen al gedaan.

Smögen is een eiland (en plaats) in het landschap Bohuslän en de provincie Västra Götalands län. De plaats heeft 1437 inwoners en een oppervlakte van 104 hectare. De plaats is met de plaats Kungshamn verbonden door de Smögenbrug.

Er staan werkelijk de prachtigste Pippi Langkous huizen. Het ene nog creatiever dan de andere. Maar de creatieve huizen zijn allemaal oude huizen. De nieuwe huizen zijn meer prefabrikaat. Jammer is dat. Er is heel actief kerkewerk. Gisteren waren allemaal blonde Zweedse jongeren middels zang, gitaar en veel elektrische versterking op een boot in de haven de consumerende massa's van het bestaan van Jezus Christus op de hoogte stellen. En dat terwijl ik aan het eten en al een beetje chagrijnig van de regen en het uitglijden op de rotsen was.

Vandaag geven we Smögen gewoon nog een kans, maar niet nadat ik eerst ín de bibliotheek ben geweest.

Smögen

Ik ben niet dood hoor. Mijn internetgebruik van de iPhone heeft alleen een maximum bereikt. In de EU. Het is echt afkicken om niet elke dag een of twee of drie verhaaltjes te kunnen schrijven. Wat de betekenis is van het bloggen enhet niet-bloggen in een mensenleven, daar valt nog een boel over te reflecteren.

Nu zijn we in Smögen, terug in Zweden, ook weer hoog aanbevolen in de gidsen. Weer een soort Volendam op de dijk. Héél pittoresk, maar wat een boel mensen. Plebs. Kledingzaken. Fish & chips. Het is ook nog eens koud en nat. De computer van de camping is ook een ramp. Even als hun pasjessysteem. Ze zijn modern geoutilleerd, zeg maar, alles even modern gedigitaliseerd, zelfs douchen doet men met een pasje, maar dat doet het dan niet. Grr.

Behalve dat de vakantie heerlijk is, heus, valt het niet alle dagen mee. Gisteren zijn we allebei van de schitterende scherenkust afgegleden. Want die was nat. Au! Plaatjes doet deze computer niet. Want de functie rechter muisknop (waarmee je plaatjes opslaat) heeft-ie niet. Ook de grootste wizzkid van de camping kan me niet helpen. En wel ben ik 40 SEK lichter. 'Nee, er zijn hier inderdaad geen internetcafés, maar ga maar naar de bibliotheek van Kungshamn', zegt de wizzkid. Die is vrijdags tot 15 uur open, in het weekend gesloten.

'Dus dat je niet kunt douchen vanwege een niet-werkend pasje is verschrikkelijk, maar als je er een blog over zou kunnen schrijven, is het geen probleem', constateert Bobby. Het lijkt erop.

Mjosa

En daar staan we dan. Aan het Mjosa-meer, klein haventje, een blonde Noorman als eigenaar. Hij prijst Bobby om zijn Noors ('Excellent! Excellent!') en dan ben ik ze een tijdje kwijt. De Noorman straalt mij toe, dat heeft hij nog nooit meegemaakt, een Hollander die zo excellent Noors spreekt.

Ik schaam me bijna een beetje, dat ik Bobby niet zo gecomplimenteerd heb. Maar hoe kan iemand die geen Noors spreekt nu andermans Noors beoordelen? Ik vind het wel het knap, dat Noors, maar qua conversatie kan ik dan wel even een uiltje gaan knappen. Tot slot wenst hij ons in het Engels een fijn verblijf en waarschuwt dat het gaat regenen. Tot morgen! En of hij nog een keer met meneer mag converseren. 'Excellent! Excellent!'

De WeerOnline-app voorspelt zelfs de hele week regen hier, in tegenstelling tot Lysekill waar we begonnen. Daar schijnt nog altijd de zon.

Gjøvik

Ineens bevinden wij ons aan een groot lang Noors meer, Mjosa, op weg naar Gjøvik. Naar wat? Naar Gjøvik. Jeuwiek. Nooit van Gjøvik gehoord? Ligt tegenover Hamar, waar in 1994 de Olympische Winterspelen gehouden werden. We doen ons diner in Viken II, een boot in een haventje halverwege het meer. Traditionele koude Noorse schotel. Aardappelsalade met allerlei soorten ham en worst. Gaat wel.

Bobby heeft een kennis in Gjøvik. Hij zegt dat ze leuk is en nu we toch in de buurt zijn. Nou ja, in de buurt... Het zal zo drie uur rijden zijn. Maar men mag elkaars dromen niet in de weg staan, vind ik, en het levert vast weer een verhaal op. En als het aan mij ligt blijven we twee weken op dezelfde plek. Vooruit dan maar, zeg ik, bel maar of ze thuis is. Ze is thuis en vindt het leuk dat er komen. Gelijk pakken we de tent in en zo koersen we weg van de allermooiste stinkcamping van de wereld via de E6 richting Oslo en Trondheim. Wordt vervolgd.

Vingeroefening

Het leuke van dat schilderen is dat je nooit weet waar het begint en eindigt. Eerst moet er het gevoel zijn: NU wil ik tekenen, en dan de vraag WAT (in godsnaam) en dan: HOE en WAARMEE? Dan krijg je alle stadia van frisse zin, gevoel van grote mislukking, ik kan ook niets, en: ga dan ook eens op een cursus...

Je legt het weg, gooit het nog net niet weg, prutst er nog wat aan en dan ineens is het toch wat. Ofzo. En dan is er grote intense tevredenheid. Vervulling. Geluk. Alleen maar vanwege zo'n papiertje met kleurtjes. Wie legt me dat uit?

Wat de Zweden ervan verwachtten

En ze hebben gelijk gekregen, de Zweden. We kijken in een Zweeds-Koerdische pizzeria. Iedereen is voor Spanje. Voor toch iets van Oranjegevoel houd ik contact met het Museumplein in Amsterdam en een gezelschap te Sneek. Onze pizzeria gaat uit zijn dak bij het Spaanse doelpunt. Misschien waren de Spanjaarden ook wel beter, maar toch is het sneu. Bobby en ik zitten er als enigen wat sip bij, na afloop. Zilver is ook goed, zilver is ook goed...

De Koster-eilanden

Is het eindelijk zo ver, zijn we toe aan een uitje, en wel naar de Koster-eilanden, en wel in korte broek en zonder jas, begint het te regenen! De boutique maritime doet goede zaken voor zomaar een zondagochtend.

De Koster-eilanden zijn ongemotoriseerd. Men wordt geacht er te gaan fietsen, beetje Vlieland, maar dan op zijn Zweeds. En veel kleiner. Wie een beetje doortrapt is in een kwartier over. Maar er zijn onderweg diverse restaurantjes, galerietjes en andere boetiekjes met nuttige handwerken en maritieme snuisterijen voor als het weer gaat spatten.

Een onverwoestbaar optimisme houdt ons op de been en zo zitten we uiteindelijk toch in een zonnetje vissoep en mosselen te genieten. En Nick Hornby.

Het lijkt me een geweldig idee om op deze twee eilanden drie weken stuk te slaan. Alleen die zee, die rotsen, die wind, je boeken, je zelf en af en toe hier en daar een concertje. 'En jij je iPhone', zegt Bobby. 'En jij je Wereldomroep', zeg ik.

Saturday Night te Stromstad

De wind is gaan liggen. Eindelijk is het ook te Zweden hoogzomer. We gaan maar eens uit eten in de haven van Stromstad, en wel in de Rokeriet, hoogstaangeschreven. Vis. Mmm.

Bij wijze van toetje onderzoeken we waar het morgen Oranje kijken wordt. Een cafe als The Old House Inn in Lysekill is hier niet. Er hebben de keus uit een bar-pizzeria in het voormalige treinstation en de Kurhaus lookalike genaamd Skagerak.

Realiseer me pas tijdens de zoektocht dat zo'n onderneming riskant is, want ineens ben ik Bobby kwijt aan de wedstrijd Uruguay-Duitsland.

Stormy weather

Een Zweedse hittegolf is echt wat anders dan een Nederlandse. De zon schijnt nu eindelijk wel, en uitbundig, daar niet van, maar dat gaat gepaard met flinke wind. Om de intensiteit aan te geven zou ik windkracht 10 willen schrijven, maar dat is dan dichterlijke overdrijving. Windkracht 8 is waarschijnlijker. Het is om elk geval niet fijn om in de zon te zitten lezen of tekenen. Wat ik wel het liefste wil. Maar alles waait weg. En omdat we vandaag tot 14.15 uur uitgeslapen hebben is het ook weer zo wat om weer in de tent gaan liggen. Dus zit ik nu in de bolide, waar geen wind is en wel stroom.

Nieuw boek ('Paradijs' van Liza Marklund was erg goed) is 'Juliet, Naked' van Nick Hornby. Even genoeg Zweedse thrillers gehad, tijd voor wat hedendaagse Engelse literatuur. Hornby (uitgegeven bij Penguin) kan ik van harte aanbevelen. Hij is van mijn eigen geboortejaar, 1957, een goed jaar. Hornby is erg goed in het genadeloos neerzetten van mensen en hun gektes en kinderachtigheden. Maar met mooie milde humor. Dit boek gaat over een kinderloos stel waarvan de man fanatiek fan is van een Amerikaanse pop-artiest die er 20 jaar geleden van de een op de andere dag mee gestopt is. In een toilet van een restaurant kreeg hij een inzicht en stopte. Eerste scène in het boek bezoeken ze dat specifieke herentoilet en moet zijn vriendin hem op de foto zetten. Ik vermoed dat de vriendin, die het allemaal ineens zat is, in de loop van het boek een verhouding krijgt met de popzanger. Maar zo ver zijn we nog niet.

Hoe fotografeert men storm op de camping? De handdoeken, denk je, die wapperen zich een oordeel. Maar als ze het hardst wapperen, hangen ze horizontaal, en zie je er niets van op de foto.

Lucht

Dag van de ruimte. Geen plan. En dan er 's avonds weer een concert, nu in de kerk van Krokstrand. Het duurt een tijdje voor het gehucht op de kaart gevonden is, het ligt aan de Idefjorden, het fjord dat Zweden van Noorwegen scheidt.

Weer een prachtige houten kerk, zomaar in the middle of nowhere. Meer dan een kilometer buiten het dorp. Het dorp is bijna niets meer, het was een steenhouwerij.

Vanavond krijgen we in het kerkje viool en weer piano. Stuk of 20 toehoorders. Ze spelen van alles, ben vergeten wat, en eindigen met 'Spiegel im Spiegel' van Arvo Part. Heb ik ooit nog op dit blog gezet. Mooie muziek in wonderschone kerken, in een eindeloos landschap met bos, weiden en koolzaadvelden. En eindeloze luchten met flarden wolken. Eindeloos licht.

Ik zit op een regisseursstoel aan het meer naar de luchten te kijken. Hier valt niets te regisseren. En toch - alsof de duvel ermee speelt - lopen op het stinkende drab twee scholeksters. Zouden mijn eigen twee scholeksters er nog zijn als ik straks terugkom op de Zeeburgerdijk?

Waterverf

In Nederland is het geloof ik al hittegolf, hier laat de warmte nog even op zich wachten. Als ik mijn weerberichten-app mag geloven is het hier in Stromstad alweer drie graden koeler dan in Lysekil, dat toch niet veel meer dan een uurtje rijden was. Maar met de fleece aan is het best te doen. Als het boek uit is komen de tekenspullen op tafel. In de boekhandel van Lysekil heb ik een miniatuurwaterverfsetje aangeschaft. Het is nog even oefenen voor het wat toonbaars wordt. Het is een geweldig leuk setje, veel te duur, en nu mis ik de vale en donkere kleuren. Veel oefenen maar.

Morgen misschien maar eens naar de boekhandel van Stromstad. Zweden is een land zonder vaste boekenprijs. Maar toch wel boekwinkels. Gewone grote boekhandels met ook veel kantoor- en tekenspullen, ramsjboekhandels met redelijk aanbod en aanbiedingen in de supermarkt. Eigenlijk net als bij ons, alleen bij ons zou een stadje als Stromstad misschien wel drie boekhandels. Morgen ook een café zoeken voor de finale. Ik volg de Oranjegekte niet verder dan de headlines...

Paradijs

Hoe geuren de dingen dan weer beïnvloeden. Na rijp beraad hebben we uiteindelijk de meest zuidelijke camping gekozen, de eerste van de bezochte vijf. Hij is rustig, weinig vierkante percelen met megavaravans. OK, met die bomen had ik een probleem, maar er is ook een prachtig meer. Of eigenlijk is het geen meer, het zijn de grillige wateren tussen de eilandjes voor Stromstad. Er zijn prachtige plekjes aan het water, heel bijzonder dat die nog vrij zijn! We hebben de droomplekjes voor het uitkiezen! Wel worden we een zekere meur gewaar, van eindeloze troep in het water, algen, rotting , wie zal het zeggen, maar dat zal wel door de wind komen, bezweren we, morgen is dat weg.

Ik lig in bed tevreden mijn nieuwste Zweedse thriller te lezen ('Paradijs' van Liza Marklund) als de discussie zich ontspint over de vraag: hoe onverdraaglijk is die stank? Gaan we opbreken? Een ander plekje zoeken? Maar de sfeer bij het opzetten van de tent in wind & regen staat nog in mijn geheugen gegrift, ik blijf nog liever een week in die stank staan dan dat! Zullen er het uitmaken, en dat Bobby dan in zijn eentje die tent elders neerzet, en dat we daarna de situatie nog eens bespreken?

Terwijl ik ga douchen zet Bobby de tent neer op een grasveldje aan het meer waar het - stel ik bij terugkomst vast - nog erger meurt dan op de eerste plek. Ik begrijp het helemaal, zeg ik, die droomplekjes aan het water, maar nee. Denk aan die naderende hittegolf! Dan verplaatsen we in grote harmonie samen de tent naar een plaats onder de bomen.

Stromstad is de garnalenstad van Zweden. Ze hebben hier garnalenfestivals en een garnalenacademie. En de rest zullen we wel gauw ontdekken. Eerst maar eens 'Paradijs' uitlezen.

Che Palanga

Er is ook in Stromstad Muziek in de Kerk. Vanavond is dat een jazz-combootje. Er hangen affiches van op het informatiebord op de camping. Laten we daar naar toe gaan, om al die kou en narigheid te vergeten. Zo gezegd zo gedaan. Het combo bestaat uit drie knapen die op piano, bas en drum experimentele jazz brengen. Ze spelen wel goed, maar de akoestiek in niet zo goed. De drum hoor je het hardst en de piano het zachtst, terwijl je het het liefst andersom had gehad. Ze zijn ook heel verlegen en kijken liever naar de achterwand of naar het plafond.

De Rough Guide Sweden noemt dit een eclectische kerk. Er zijn nogal wat stijlen door elkaar gebruikt. Wel vertederend. De dominee zet de zomerconcerten in als evangelisatie en doet halverwege een eenvoudig preekje en een psalm.

De regen van noem mij desnoods geen regen

De tent staat weer. Het regent nog steeds. Het zet alles wel even op scherp: in regen en wind een tent opzetten. Na afloop heb ik in de tent het luchtbed opgepompt en daar lig ik nu te wachten op de beloofde hittegolf. De boeken en de kleren haal ik wel als het droog is. Dit geeft ruimte om mooie grafische vormen in de tent waar te nemen. Ik heb spijt dat ik geen poëzie van Hans Andreus mee heb, want er vallen steeds beginzinnen van gedichten in, maar dan weet ik het niet meer na een paar zinnen. Gisteren was het 'Er drijven maar wolken over / wolken van licht en van lucht...' En nu dan 'De regen van noem mij desnoods geen regen / wordt door geen oor wordt door de huid gehoord'...

Bobby is verschwunden, ik denk dat hij in de bolide op de hittegolf zit te wachten.

Stromstad

Ze beloven een hittegolf van ongekende hitte, voor heel Scandinavië, grote koppen in de kranten, maar vooralsnog regent het dat het giet. We hebben Lysekill eindelijk verlaten en zijn naar het noorden vertrokken. Vanuit Stromstad zijn allerlei eilanden en ook Noorwegen te bezoeken.

Vier campings hebben we al bekeken, drie heb ik afgewezen en over eentje twijfel ik. Die ligt me iets te veel in de sfeer van Eeuwig-Ruisen-De-Bossen. Daar word ik acuut depressief van. Heb een uitgesproken voorkeur voor de scherenkust. Als de bui voorbij is gaan we Stromstad weer uit, naar het noorden. Stromstad lijkt een erg leuke stad.

Skagerak

Kijk, zo ziet dat er uit na een week vakantie. Elke dag het klokje rond slapen, elke dag een boek, elke dag een beetje jeuzelen over tenten, luchtbedden, campingpannensets en opladers. En dan een mooie wandeling door zon en wind langs het Skagerak, en men wordt weer haar ontspannen zelf.

Slaap met me

Het is een tas vol wondere verrassingen, de Selexyz-boekentas. Dat heb ik vorige week woensdag op het nippertje een bijzondere selectie gemaakt. Het volgende boek dat ik uit hen heet 'Slaap met me' van Joanna Briscoe, ook weer een 'dwarsligger', ook weer een in de categorie 'literaire thriller'. Maar het is geen Zweeds auteur, maar een Engelse. De flap belooft hypnotiserende seks. 'Lekker slecht, slecht lekker, slecht en lekker, heerlijk op het randje.' Blijkbaar een tekst die zijn werk doet. Het is onderhoudend, leuk, spannend, ingewikkeld, sensueel bij tijd en wijle, zoals een goeie B- film kan zijn, waar je goed van kan genieten ook al vind je zelf dat je meer niveau art-movie bent.

Midzomer

Het is al na elven als we na Nederland-Uruguay terug bij de camping komen. De bolide mag er niet meer in. De toegangscode voor de slagboom werkt niet tussen 23 en 07 uur. Dan is het nacht en slapen de mensen. Je hebt helemaal niet het gevoel dat het nacht is. Zo ziet het er in Scandinavië uit bij nacht. Bij ons fjord, bij onze duikplank.

Nederland-Uruguay

The Old House Inn wordt welhaast ons tweede thuis. Weer zijn de meeste Zweden niet voor Holland, maar wij juichen voor de hele natie. Willem Alexander en Maxima juichen veel leuker dan Angela Merkel afgelopen zaterdag. Bij de finale gaan we in het oranje, beloven we.

Fiskebackskil

Het is de hoogste tijd voor een uitstapje. Op het programma staat Fiskebackskil, dat aan de overkant van het fjord ligt. Een fjord heet alleen een fjord als het dieper is dan 100 meter (ofzo, zoeken we later op), zo hebben we geleerd in het aquarium, maar deze inham is een echt fjord. Fiskebackskil wordt enorm aangeprezen in de Rough Guide: authentiek pittoresk vissersplaatsje. Maar bij aankomst met het veerbootje uit Lysekil zie je het meteen: we naderen Volendam of Marken.

Het dorp bestaat uit een bonte verzameling prachtige Pippi Langkous-huizen. Allemaal uitstekend in de verf. Veel wit, maar ook wel geell en soms lichtblauw. Waarschijnlijk zijn ze allemaal bewoond door welgestelde lieden uit Göteborg. Er is ook een groot donkerbruin huis op een heuvel, dat ooit het atelier was van de kunstenaar Carl Wilhemsson. Nu wordt hey bewoond door nazaten. Het is een keer per jaar te bezichtigen. En dat is niet vandaag.

Na een verrukkelijke Zweedse lunch aan een jachthaventje is de conclusie dat het daar in elk geval meer Loosdrecht is - qua publiek. Oud geld, nieuw geld.

Er is ook een chique hotel Gullmarsstrand aan de fjord waar men creatieve en andere geestverruimende cursussen kan doen. Voor nog weer een andere categorie welgestelden.

Welgesteld als we natuurlijk op onze manier zelf ook zijn gaan we in afwachting van het bootje terug maar een boekje lezen en een slaapje doen aan het plaatselijke strand.

De apparaten

De verhaallijn 'apparaten' is nog helemaal niet aan de orde geweest. En die maken toch een niet mis te verstaan deel uit van het moderne leven. De iPhone moet toch zeker eens per dag opgeladen worden, en daarnaast zijn er iPod en de camera. De laatste is nog niet gebruikt, maar daar kan verandering in komen. Want met de foto's van de iPhone kan men na afloop geen fotoboek van 30x30 maken. Hoogstens een boekJE. Afdrukken van 9x13 doet-ie goed.

De apparaten dus. Op een caravanveld gaan staan aan zo'n electriciteitspaal was geen optie. Bobby had bij Perry te Utrecht zonneopladertjes te koop gezien, die moest ik maar halen. Ik wilde echter graag bij het ochtendgloren vertrekken. Echter ter hoogte van Emmen (daar istie weer) waar we de eerste tussenstop maakten om de hoedenplank te halen bedacht dat de Perry daar inmiddels wel open zou zijn. 39 euro kostte die, maar een kniesoor. Het is tenslotte voor de goede zaak. Ik mag op de camping met mijn apparaten spelen en ben ook nog eens een milieuvriendelijk schoolvoorbeeld voor wie het interesseert. De verpersoonlijking van alle soorten dualismen.

6-8 uur zou hij over het opladen in de volle zon moeten doen, en anderhalf keer zo veel bij bewolkt weer. Drie etmalen staat het ding nu al te branden in de volle zon. Nog steeds is het lampje niet groen. En als dat al eindelijk gaat branden is het natuurlijk de vraag hoeveel vermogen het ding dan heeft, of-ie een zo'n apparaat wel aankan...

Ondertussen zijn we al dagen verder. Bobby stelde voor dat ik bij de receptie ging vragen of mijn apparaten aan hun stroom mochten hangen, maar dat zie ik vanwege het grootverbruik niet zitten. Daar IS ze weer... Ik zou ook in het toiletgebouw bij het stopcontact voor de föhn kunnen gaan zitten, maar erbij weglopen zie ik niet zitten. Daarvoor is de iPhone te duur.

Ik blog nog steeds, dus er moet een andere oplossing gevonden zijn. Die vond ik langs de Duitse Autobahn, waar een molen met allerhande opladers stond. Gewoon op de accu. Dus het eerste wat ik nu doe na het opstaan is het sleuteltje in het contact en laden maar. De zonne-oplader is een mooie droom, maar in het verschiet.

Bijkomen

De eerste dagen van de vakantie bestaan uit bijkomen. Ik wil niet eens meer van de camping af en alleen maar in het gras liggen lezen en muziek luisteren. Ik heb 4188 nummers op mijn iPod en die draai ik ad random. Standje 'shuffle'. Een quiz met mijzelf. Herken ik alle muziek die ik verzameld heb?

En als te weinig input krijg kan ik altijd nog gluren bij de buren in die grote caravans, die steeds meer raar gedrag vertonen, zoals de berm achter de caravan gaan maaien of de caravan langdurig stofzuigen. De dochtertjes van de gescheiden vader hebben al drie vriendinnetjes gemaakt. Die heeft ook een bijzonder bestaan met al die kleine meisjes.

En dan zijn er de tenten. Het is op het trekkersveld een komen en gaan van tenten. Kijk, die vind ik mooi, zeg ik steeds. En die! Die zijn dan groter dan de onze. Maar er is ook een categorie mensen die in nog veel kleinere tenten dan de onze slaapt.

Eigenlijk ben ik al een beetje aan de tent gewend, zeg ik toegeeflijk aan het eind van de dag. Ik heb me eigenlijk ook wel met het luchtbed verzoend, zegt Bobby. Het moet de rustgevende werking van het gras zijn.

Valerie Solanas

Ik lees 'Droomfabriek' van Sara Stridsberg. 'Beste Zweedse roman van het afgelopen decennium', staat op het omslag. Het verhaal speelt niet in Zweden maar in de USA. Een roman over Valerie Solanas, die in 1968 Andy Warhol overhoop geschoten had. Zij had ooit het SCUM-manifesto geschreven, SCUM stond voor Society for Cutting Up Men. Het was uitgegeven. We verkochten dat in de jaren tachtig in Xantippe, toen nog feministische boekwinkel. Ik vond het een onbegrijpelijke tekst en een onbegrijpelijke vrouw, was er ook niet erg door geboeid. Maar dat nu een jonge schrijfster dat levensverhaal zoekt en niet vindt en er dan maar een roman over schrijft, dat boeit me des te meer. Schitterend experimenteel geschreven hallucinerend boek. Ook hier weer een jeugd vol drugs, alcohol, verkrachting, prostitutie en wat al niet. Je kunt de onschuld om je heen op zo'n camping bijna niet geloven.

Zweedse campingvreugd

Dit meesterwerkje hangt in het toiletgebouw. Het is onderdeel van een hele reeks. In de afwasruimte hangen geborduurde recepten. Op het herentoilet - zo vertelt Bobby - hangt een borduurwerkje van een man op een strandstoel onder een parasol met een drankje in de hand die naar een schaars geklede jonge blondette kijkt. Van wie zijn deze meesterwerkjes? De moeder van de campingeigenaar?

Stangehuvud

Na het aquarium is het tijd voor een wandeling over het schiereiland Stangehuvud, onder en achter Lysekil. Grootse door weer en wind rond afgesleten kale rotsformaties. Allemaal roodgranieten eilandjes met elk een eigen vuurtorentje. Prachtig in de avondzon. Hier ging het om. Stangehuvud: hier is het echte Scandinavië-gevoel.

Platvissen

Sinds het 'gloomy' aquarium in Dubrovnik is het aquariumbezoek in welke stad dan ook onafwendbaar. Hier te Lysekil is het gevestigd in het Havets Hus. Hoewel het aquarium te Dubrovnik ook zijn charme had is het duidelijk dat dit aquarium een van de betere is. De educatieve teksten kan ik niet kan volgen, maar dat geeft niet zo veel: de bewegende stillevens zijn het mooist, zoals hier van de grijsgespikkelde platvissen op een grijze kiezelondergrond.

Het leven op de camping

Er is veel te zien op een camping. We staan op het trekkersveld, maar die benaming weerhoudt een aantal langkampeerders er niet van hier hun kampement op te slaan. Tot hun uitrusting behoort een megacaravan, een megavoortent en dan ook nog een veldje met een hek eromheen. Echtparen zitten er de hele dag te zitten. De vrouwen zijn waanzinnig dik, met hangborsten tot ver voorbij hun navel, geen bh, alleen een hemdjurkje. De mannen scharrelen wat met tafeltjes en gieters heen en weer. Het ene echtpaar heeft twee witte poedeltjes, het andere twee majestueuze herders. De vrouwen projecteren al hun liefde op de honden. Is dit het leven? Is dit gewoon geluk of is dit grote mieser?

Er zijn ook jongeren die de hele dag gin-tonic drinken en de autoradio aan hebben, een gescheiden vader met twee kleine dochtertjes waarvan de oudste al heel goed radslag kan, een groen trekkerstentje dat qua oppervlak ongeveer de helft van het onze is waar twee heel erg dikke meisjes in slapen,en een heel ordentelijk Vlaams stelletjes. Obsessief ordelijk. Wat zijn wij makkelijk, stellen wij zelfgenoegzaam vast, na iedereen bestudeerd te hebben. Maar het is dan ook zondag, de winkels zijn dicht.

Op nu.nl zie ik dat het gisteren in Utrecht enorm heeft gehoosd. Die bui hebben wij de afgelopen nacht gehad. We bleven droog, behalve dat ik heel erg moest plassen en we (nog) geen paraplu in de basisuitrusting hebben. Toch wen ik elke dag een beetje meer. Het uitzicht op de medemensen maakt veel goed.

Göteborg Kammarkor

Lysekill is echt the place to be. We gaan naar de Lysekiller Kirke voor een concert van het Göteborg Kammarkor. Schitterend optreden. Ik hen niet veel tekst over muziek, maar het is een mengeling van experimentele muziek, meditatieve muziek en volksmuziek. Heel bijzondere composities, stemmengroepen en voordracht, vaak staat het koor in een grote kring om het publiek heen en omringen ze ons letterlijk met hun wonderbaarlijke muziek. Liefst zou ik alles over ze opzoeken nu maar dat gaat niet want de batterij is bijna leeg.