Kaballa

Zo werd de tentoonstelling aangekondigd: 'Veel mensen hebben wel eens van kabbala gehoord, maar weten eigenlijk niet precies wat deze mystieke joodse traditie inhoudt.' Tot die groep mensen behoor ik. Ik wil het wel graag weten, maar het dringt  niet tot mij door.

De tentoonstelling 'Kabbala – De kunst van de joodse mystiek' zegt daar verandering in te brengen. Voor wie het helemaal niet weet: Kabbala is de naam van oude kennistradities van joodse mystici waarmee zij het leven proberen te doorgronden. Zij gaan ervan uit dat er ‘oerkennis’ bestaat over God, de schepping en het functioneren van mensen. Vanaf de 20e eeuw bereikte kabbala een steeds breder publiek en werd het ook een bron van inspiratie voor kunstenaars, schrijvers, filmmakers en hedendaagse pop-iconen, joods en niet-joods. Er zijn op de tentoonstelling dan ook werken te zien van Barnett Newman, R.B. Kitaj, Marc Chagall en Anselm Kiefer, maar ook materiaal van popsterren als Madonna en David Bowie. 

Het was het affiche met David Bowie erop dat me overhaalde naar de tentoonstelling te gaan. Op de foto zie je hem een kabbalistische levensboom tekenen. Als popsterren de kabbala snappen, dan moet ik er toch ook iets van kunnen oppikken. Deze foto is afkomstig van een fotoshoot voor het album 'Station to Station' (1976), maar hij is nooit gebruikt. In de titelsong van het album in kwestie komt de tekst 'Here we are one magical moment from Kether to Malkuth' voor. That's all. Wel een beetje misleidend.

Al met al heb ik er een uur wat verdwaasd rondgelopen. Soms hele mooie beelden, verrassende filmpjes, bekende schilderijen van Chagall en Werkman, maar veel wijzer werd ik er niet van.

Er wordt ook een live-uitvoering van 'Like a prayer' van Madonna vertoond, waar gedurende een minuut Hebreeuwse letters projecteerd worden, maar als ik dat filmpje op YouTube terugzoekt is het niet te vinden. Wel veel katholieke uitvoeringen. Dus die popsterren zijn er wat mij betreft er een beetje met de haren bij gesleept. Wel slim, want ik ben er ook in getrapt. 

Verder zijn er veel mooie oude handschriften te zien hoor en prachtige amuletten, maar het lijkt mij vooral interessant voor de ingewijden, en zoals ik al zei: die ben ik nou net niet.  

Wel ben ik zeer gefascineerd door een videoclip van de Israëlische vocaliste en performancekunstenares Victoria Hannah, getiteld 'Aleph-Bet en 22 letters'. Het gaat vast over de kabbala. Kijk maar even mee.


Victoria Hanna- Aleph-bet (Hosha'ana) from ZOA Films on Vimeo.

Zij komt uit een orthodox joodse familie. Hier vertelt ze erover.


Verder lezen:
Interview met conservator Mirjam Knotter