Bureaucratia

Omdat we toch richting Rotterdam reden ging ik ervóór naar De Kunsthal. Daar waren een paar tentoonstellingen die ik graag wilde zien. Een daarvan was die van Herlinde Koelbl over 'haar', waar ik al eerder over schreef. Er er was er een over de Zwitserse beelhouwer Alberto Giacometti. En er was de tentoonstelling Bureaucratia van fotograaf Jan Banning. Die laatste was voor mij wel de top van de dag, hoewel ik ook geintrigeerd werd door Giacometti's slierterige beelden, maar daar kan ik niet zoveel mee, daar wil ik eerst het boek over lezen.

Eg goeie reeks foto's, die van Banning. Omdat ze zich ergerden aan de Nederlandse bureaucratie reisden hij en publicist Will Tinnemans tussen 2003 en 2007 naar Bolivia, China, Frankrijk, India, Jemen, Liberia, Rusland en de Verenigde Staten om ambtenaren achter hun bureau te portretteren. Conclusie: we mogen ons gelukkig prijzen dat we in Nederland wonen. Hier is de ambtenarij in principe dienstbaar aan de burger. Dat kun je maar van weinig landen zeggen.

De bureaus van ambtenaren worden gekenmerkt door stapels dossiers en meterslange archieven. Banning legt hen steeds op min of meer eenzelfde manier vast, vanuit het oogpunt van de bezoeker. Het bureau, of het nu een eenvoudig tafeltje of een glanzend kantoormeubel is, scheidt het individu van de regel. Een portret van president Poetin aan de muur, de Russische vlag in de hoek van het kantoor en behaalde diploma's aan de muur. Een eenvoudige tafel met een geblokt tafelkleed, een fruitmand en een poster met een politieke leus achter het bureau. Een foto van Gandhi scheef aan een spijker met een gammele ventilator ernaast.

De burelen tonen ook pogingen van individuele ambtenaren om een eigen stempel op de omgeving te drukken. Staatssymbolen moeten de soms armoedige kantoren een air van gezag geven. De computers in Frankrijk ontbreken op de bureaus in Liberia, net als telefoons en faxapparaten. In het islamitische Jemen zijn de vrouwelijke beambten gesluierd, zoals op bijgevoegde foto. Deze ambtenares, een academisch opgeleide vrouw, met neem ik aan ooit dromen en idealen, noteert aan wat voor opleidingen vrouwen behoefte hebben. Hoewel er geen geld is voor opleidingen voor vrouwen.

Geweldig, dat er mensen zijn die zo'n project bedenken en ook afmaken. Het boek erbij van Banning en Tinnemans, getiteld Alledaagse macht. Ontdekkingsreis langs ambtelijke werelden (uitgegeven door Nieuw Amsterdam, isbn 978 90 468 0488 9, € 14,95) is zeer de moeite waard.

Website Jan Banning